Plac im. Joachima Lelewela (zwany też Parkiem Lelewela) położony jest na warszawskim Żoliborzu [1]. Cechą wyróżniającą jest skarpa, usytuowana od strony ulicy Krechowieckiej, z której rozpościera się panorama domków jednorodzinnych usytuowanych półkoliście wokół placu. W 2010 roku miejsce to zostało zaliczone do najlepszych saneczkowych górek w Warszawie [4]. Na placu znajdują się alejki dla pieszych, ścieżki rowerowe oraz place zabaw (zbudowane dzięki współpracy grupy inicjatywnej „Plac Lelewela” oraz Urzędu Dzielnicy Żoliborz).

Patronem placu jest Joachim Lelewel (1786-1861). Studiował pedagogikę w Wilnie, a od 1818 roku pracował na Uniwersytecie Warszawskim jako bibliotekarz oraz wykładowca bibliotekoznawstwa i biografii. W roku 1820 na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskał naukowy stopień doktora. W 1822 roku objął katedrę historii Uniwersytetu Wileńskiego, jednak po procesie wileńskich Filomatów i Filaretów zmuszony został do opuszczenia Wilna. W 1824 roku wrócił do Warszawy by włączyć się w działalność polityczną. Pięć lat później został wybrany do Sejmu Królestwa Polskiego. Po upadku Powstania Listopadowego wyjechał do Francji by stanąć na czele Komitetu Narodowego Polskiego [5].

Najstarsze ślady bytności człowieka to położona na południe od obecnego placu Lelewela nad rzeką Drną wieś Polków [8]. Sezonowym dopływem Drny była Pólkówka [6], która odwadniała okoliczny obszar [7], a tereny u podnóża skarpy tworzyły rozlewisko [10].

Plac Lelewela został wytyczony w latach 20-tych XX wieku [1]. Pod koniec tej dekady wokół placu Lelewela powstawały małe spółdzielnie mieszkaniowe których mieszkańcami byli oficerowie i podoficerowie policji państwowej [9]. Z tego powodu miejsce to nosi nazwę „Granatowego Żoliborza”. Na wprost skarpy, na ulicy Modrzejewskiej, w latach 1929-1933 Spółdzielnia Mieszkaniowa „Wspólna Praca” wybudowana kolonię domków jednorodzinnych [2][6].

W czasie Powstania Warszawskiego Plac Lelewela służył jako jeden z głównych punktów zrzutów dla walczącego powstańczego Żoliborza [11]. Stało się tak, ponieważ możliwe było rozkładanie przez powstańców dużych, białych materiałowych płacht widocznych dla pilotów samolotów [12]. Jak opowiada Zbigniew Szydelski "Wówczas plac Lelewela był w ogóle pusty, nie było budynków, były rowy pokopane, dziury i byłem jednym z czterech, którzy mieli w czterech rogach ogniska rozpalić. Oczywiście każdy wykopał sobie jamę, żeby się schować. Pamiętam, że w nocy rozpaliłem ognisko i potem zaczęły się zrzuty. [..] To były pudła z dykty czy z czegoś. Jakby to na kogoś spadło, to dziękuję uprzejmie. Zrzucali rusznice przeciwpancerne, pepesze, to znaczy pistolety maszynowe. Żywność to były suchary pokruszone z ciemnego chleba, worki z machorką zupełnie sypką i piękna rzecz: puszki z konserwą swinnaja tuszonka [..]żywność była bez spadochronów, więc to się rozsypywało i niestety amunicja, tak że później siedziały kobiety i przebierały, bo oczywiście jak była łuska zgnieciona, to po włożeniu blokowało się i to było niebezpieczne" [3]. Zrzucono 4 mln sztuk amunicji, 40 tys. grantów i prawie 3 tys. pistoletów. Niestety zrzuty były przeprowadzane o wiele za późno (padła już wcześniej Wola, Ochota, Stare Miasto oraz Powiśle), a olbrzymia część broni i amunicji ze względu na małą precyzję zrzutu nie trafiała w ręce powstańców [12].

Plac Lelewela był od zawsze miejscem zimowych zabaw dzieci. P. Wojciech wspomina na blogu "Tutaj śmigaliśmy na sankach, łyżwach i nartach. Wtedy był wyż demograficzny i Lelewela huczało głosami dzieci. Robiło się tutaj różne skocznie, ślizgawki. Najbardziej mi się podobały zjazdy na butach po lodzie. Jak był dobry lód, to jechało się aż do ulicy Ludwiki Wawrzyńskiej. Łyżwy to były głównie przykręcane do normalnych butów. Hokejówki i figurówki były rarytasem. Nie raz spędzało się tutaj cały dzionek. Często robiło się takie pociągi połączone z kilkunastu dzieciaków...i taki sznur zjeżdżał z wrzaskiem na dół. Uważać należało tylko na chłopaków z Marymontu. Szukali zaczepki. Wystawiali takiego mikrusa z 7 latek i ten maluch mówił: Kopsnij dwa złote. Wtedy człowiek opieprzał małolata. Ale z krzaków wychodzili starsi Marymonciarze i mówili: Małego chcesz bić? I czasami kazali też skakać na piętach. Wtedy pieniążki brzęczały i należało szybko zmykać, żeby ich nie stracić" [13].

W czasach PRL-u w domkach wokół Placu Lelewela, w suterenach i piwnicach znajdowały się zakłady produkcyjne rzemieślnicze [13].

Dzisiaj Plac Lelewela służy pobliskim mieszkańcom jako małe centrum sportowo-rekreacyjne oraz jako miejsce spacerowe. Znajduje się ogrodzony plac zabaw dla małych dzieci ze specjalnymi huśtawkami, piaskownicami, bujakami na sprężynach i domkami z systemem drabinek oraz przestrzeń dla młodzieży z boiskiem do gry w koszykówkę, stołami do ping-ponga, drabinkami i miejscem do jazdy na rolkach [2].