ROD Rakowiec


ROD Rakowiec

To jedne z najstarszych i najprężniej działających ogródków działkowych w Warszawie. Powstały na terenie dawnego folwarku Rakowiec. Podczas Powstania Warszawskiego czołg jeżdżący po działkach zniszczył ponad połowę roślinności i większość altan, w związku z czym po wojnie rozpoczęto tworzenie ich od nowa. Obecnie głównym obiektem jest Dom Działkowca z sąsiadującym terenem rekreacyjnym i placem zabaw.

altanaaltanaboiskoboiskogrunty orne i sadygrunty orne i sadyklubklubmagazynmagazynplac zabawplac zabaw

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Józefa i Jana Rostafińskich, ulica Żwirki i Wigury
  • Rok powstania:  1927-1927
  • Obszar MSI:  Wyględów
  • Wysokość:   0 m
  • Funkcja:  rekreacyjna
  • Styl: 
  • Związane osoby:

Opis urbanistyczny:

Rodzinny Ogród Działkowy Rakowiec (ul. Żwirki i Wigury #26) jest obecnie drugim najstarszym ogrodem działkowym w Stolicy. Leży w klinie napowietrzającym Warszawę i zajmuje około 19 ha (514 działek) [3]. Od ul. Rostafińskich znajduje się Dom Działkowca, magazyn i plac zabaw. Alejki w ogrodzie biegnące z północy na południe noszą nazwy drzew (Gruszkowa, Wiśniowa, Jabłoniowa, Śliwkowa, Morelowa), a ze wschodu na zachód nazwy kwiatów (Konwaliowa, Azaliowa, Piwoniowa, Bratków, Różana, Stokrotek, Hiacyntów, Jaśminowa i Tulipanów). Wyjątkiem jest al. Brzozowa we wschodniej części ogrodu, dołączona już później [4]. Ogród jest ogólnodostępny dla Warszawiaków [2].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:


XIX wiek

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Okres międzywojenny:

W 1927 roku powołane zostało w Warszawie Towarzystwo Ogródków. Władze Warszawy przekazały Towarzystwu 5 ha ziemi na terenie folwarku Rakowiec (wcześniej były to podwarszawskie grunty orne), graniczącym od północy z lotniskiem cywilnym. Zarząd podzielił teren na 150 działek po 300 m2 i przekazał je 110 członkom. Teren został ogrodzony i zaopatrzony w studnie. Pierwsze działki objęli m.in. dr Rajmund Buławski, prof. Stefan Szulc i dr Ignacy Kräutler. Powstały komisje, m.in. komisja organizacyjna, która zatwierdzała plany altanek i ogrodzeń oraz komisja opieki nad dzieckiem, która organizowała półkolonie letnie, gry i zabawy dla dzieci na wydzielonym terenie (z boiskiem) o powierzchni 3000 m2. W 1931 roku Magistrat przydzielił dalsze 4 ha ziemi i wytyczono następne 100 działek. Teren był surowy, bez dzisiejszych drzew dających cień i bez altanek. Do nawadniania noszono wodę wiadrami spoza terenu. Dlatego wywiercono studnie do pompowania ręcznego i zbudowano ogrodnikom prowizoryczny prysznic dla ochłody. Na centralnym placu, od strony Pola Mokotowskiego, ustawiono obszerną wiatę, a pod nią sklecono skrzynki do przechowywania narzędzi ogrodniczych. Prowadzono m.in. hodowlę jedwabników, królików i pszczół. W zdemontowanym wagonie kolejowym stale dyżurował jeden z dwóch dozorców. Ogrodnik amator i działkowiec, p. Bogucki prowadził do II wojny światowej gospodarstwo ogrodnicze, które zapewniało działkowcom sprzedaż nasion, rozsad i materiałów szkółkarskich. Jesienią i wiosną opryskiwał drzewa owocowe. W 1939 roku pozyskano teren na kolejne 100 działek [1].

W Warszawie w tym czasie istniało 13 towarzystw ogródków działkowych, które prowadziły 18 ogrodów (zwanych koloniami) o łącznej powierzchni 116 ha, a korzystało z nich 2542 rodzin [1]. Po lewej stronie Wisły były to ogrody działkowe: Obrońców Pokoju z 1902 roku, Stefana Okrzei z 1926 roku, Rakowiec z 1927 roku, Jutrzenka z 1929 roku, Sady Żoliborskie z 1932 roku i Obozowa z 1935 roku [2].

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

Ogród znalazł się na linii walk we wrześniu 1939 roku. Zostało zniszczonych wiele altanek, spłonął także drewniany budynek zarządu. Życie w ogrodzie zamarło. Nocami odważniejsi działkowicze przekradali się, aby zdobyć pożywienie dla rodzin. Po kapitulacji Warszawy zaczęto wracać na działki. Ponieważ Niemcy nie interesowali się ogrodem (widywało czasem spacerujących po alejkach żołnierzy, którzy interesowali się głównie metodami upraw), Ogród stał się schronieniem dla konspiratorów. Na działkach ukrywano broń, przykładem była np. działka 101 Wacława Leśkiewicza. Pod skrzynią na narzędzia ogrodnicze znajdował się dół wyłożony cynkową blachą, w których przetrzymywano 12 karabinów Mauzer, 9 pistoletów kalibru 9 mm, 6 pistoletów maszynowych, ok. 200 granatów i kilka tysięcy sztuk amunicji. Pod koniec okupacji w co najmniej jednej altance działała tajna radiostacja. Pogarszające się warunki życia w Warszawie przyczyniły się do plagi kradzieży [1].

W momencie wybuchu Powstania Warszawskiego na działkach znajdowało się wiele osób, które musiały tu pozostać. Po działkach grasowały grupy pijanych żołnierzy niemieckich i ukraińskich R.O.N.A. Żołdacy palili altanki, teren był bombardowany przez artylerię i lotnictwo. Największych zniszczeń dokonał czołg Tygrys, który wjechał do ogrodu i zaczął miażdżyć altanki, drzewa i krzewy. Zniszczył w ten sposób niemal połowę ogrodu, reszta dopaliła się po jego odjeździe [1].

Odbudowa stolicy:

Po wojnie wszystkie altanki były spalone, drzewa połamane lub wyrwane z korzeniami, nie istniało ogrodzenie, ziemia była poorana pociskami, a w lejach po wybuchach gromadziła się woda i błoto [1].

Wiosną 1945 roku życie zaczęło wracać na działki. Tworzono prowizoryczne altanki i schowki, wyrównywano teren. Działki bezpańskie doprowadzali do porządku sąsiedzi. Problemem stał się brak pomieszczeń. Wagon kolejowy, stojący pod wielkim orzechowcem przy działce 324, na terenie przylegającym do budynku zarządu, nie wystarczał. W 1949 roku zbudowano murowany budynek, który dziś stanowi część nowego Domu Działkowca. W sąsiedztwie powstały szopy na narzędzia. Przed budynkiem, gdzie była sadzawka, zaczęto niwelować teren na dziedziniec. W 1947 roku ogrodowi przyznano dodatkowo duży teren miejski na południu. Do terenu rościł jednak pretensję zarząd planowanego tam Cmentarza Żołnierzy Radzieckich. Po wielu rozmowach władze zgodziły się na oddanie spornego terenu działkowcom. Wytyczono 134 nowych działek [1].

W 1949 roku zarząd zatrudnił dozorcę, p. Jakuba Kołtuna. W 1954 roku do budynku zarządu, do domku dozorcy i do działek wzdłuż jednej alejki dociągnięto sieć wodociągową i linię elektryczną od strony cmentarza. Wkrótce poprowadzono linię elektryczną w głąb ogrodu, stawiając wysokie słupy. Wtedy wykonano też 30 uli. W 1958 roku ogród otrzymał oficjalną nazwę: Pracowniczy Ogród Działkowy Rakowiec [1].

Czasy PRL-u:

W 1966 roku zarząd otrzymał barak stojący na terenie Pola Mokotowskiego. Wykorzystano go jako magazyn na nawozy i narzędzia oraz na warsztat stolarski, a resztki odsprzedano działkowcom. W 1968 roku robotnicy Miejskiego Zakładu Ochrony Roślin spryskali płot przy ogrodzie silnym środkiem chemicznym, co spowodowało znaczne straty na tych działkach. Zakład uznał się winnym szkód i wypłacił 65 działkowcom odszkodowanie na sumę 44000 złotych [1].

W latach 60-tych XX wieku udało się zakupić 90 domków lęgowych dla sikorek i 30 dla szpaków. Ogród Rakowiec był wtedy uznawany za reprezentacyjny warszawski ogród działkowy [1].

W 1971 roku uzyskano nowy teren przylegający do wschodniej strony Ogrodu przy tzw. Alei Brzozowej. Wygospodarowano tam 30 nowych działek oraz niewielki park zarośnięty starodrzewem, uznany później za teren chroniony [1].

Miejscy urbaniści w latach 70-tych XX wieku z powodu intensywnej rozbudowy stolicy potrzebowali nowych gruntów i wnioskowali o likwidację ogrodu. Zarząd sprzeciwił się, tłumacząc że ogród pełni m.in. funkcję napowietrzającą [1].

W latach 1972-1976 wydano prawie 2.5 miliona złotych na inwestycje. Wymieniono sieć wodociągową, przebudowano budynek zarządu dodając świetlicę z zapleczem, wymieniono prowizoryczne części ogrodzenia, zbudowano nową wiatę magazynową, wymieniono kable elektryczne, uporządkowano plac zabaw i rozbudowano gospodarstwo pomocnicze. Od strony Cmentarza Żołnierzy Radzieckich powstało nowe ogrodzenie z wysokiej siatki. Od strony ul. Żwirki i Wigury miasto ustawiło siatkę w ramach stalowych na podmurówce [1]

W latach 70-tych XX wieku zaczęły znikać skromne budki-altanki, ustępując miejsca solidnym, ładnym i wygodnym domkom-daczom. Pojawiały się podmurówki, domki zaopatrzone w dwa i więcej okien. W miejscu konstrukcji ceglanych i otynkowanych pojawiły się konstrukcje drewniane, zwyczaj z werandą. Kryte były papą, czasem blachą ocynkowaną. Projekty były tak monumentalne, że Zarząd musiał ograniczyć powierzchnię zabudowy do 25 m2 i wysokość do 4 m [1].

W 1985 roku w budynku zarządu zamieniono pomieszczenie szatni na pokój kasowy. Poprawiono wygląd świetlicy (wynajmowanej często na wesela) i zaplecza gospodarczego [1].

Ponieważ nad ogrodem była rozpięta gęsta sieć przewodów, a z energii, w obawie przed ryzykiem przeciążenia instalacji, korzystało tylko 30 działkowców, zaplanowano przebudowę sieci. W 1987 roku zakończono pracę i podłączono 310 działek. Pod ziemią ułożono prawie 15 km kabli, w ogrodzie ustawiono 170 rozdzielni skrzynkowych. Sieć napowietrzna została zlikwidowana. Prace kosztowały 6 mln zł [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Ostatnie rozszerzenie

[1971] Ostatnie rozszerzenie (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W latach 1989-1996 wydzierżawiono magazyny, początkowo na sklep ogrodniczy, później firmie ANSER. Po pożarze magazynów zapadła decyzja o budowie z firmą ANSER nowego, blaszanego magazynu [1].

Ponieważ w 1996 roku ponownie zasugerowano likwidację ogrodu, zarząd ROD Rakowiec zadbał o uzyskanie prawa do wieczystego użytkowania. Do 1999 roku wybudowano nowy wodociąg. W 1999 roku, po śmierci działkowca i sławnego tancerza Stanisława Szymańskiego, na działce nr 34 umieszczono dla niego tablicę pamiątkową [1]. Wśród znanych działkowców był też Edward Osóbka-Morawski, a Halina Auderska pisała tu książki, wśród nich Ptasi gościniec [2].

XXI wiek:

W 2001 roku wykonano remont dachu i ocieplenie stropu Domu Działkowca. W 2002 roku lokalne wysypisko śmieci przekształcono w teren rekreacyjny z grillem. W latach 2002-2004 powiększono pomieszczenie główne Domu Działkowca, przebudowano węzeł sanitarny, wymieniono okna i drzwi, zamontowano ogrzewanie podłogowe i wykonano nagłośnienie sali [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Remont Domu Działkowca

[2001] Remont Domu Działkowca (źródło)

Dom Działkowca

[2001] Dom Działkowca (źródło)

Dom Działkowca

[2002] Dom Działkowca (źródło)

Zabytkowa aleja brzozowa

[2009] Zabytkowa aleja brzozowa (źródło)

Fragment ogrodu

[2009] Fragment ogrodu (źródło)

Numery działek

[2014] Numery działek (źródło)

Dom Działkowca

[2014] Dom Działkowca (źródło)

Plac zabaw

[2015] Plac zabaw (źródło)

Alejka

[2016] Alejka (źródło)

Kamień pamiątkowy na działce tancerza Stanisława Szymańskiego

[2019] Kamień pamiątkowy na działce tancerza Stanisława Szymańskiego (źródło)

Aleja brzozowa

[2019] Aleja brzozowa (źródło)

Opis przygotowano: 2017-05