Kopulaki


Kopulaki

To zapomniane obecnie osiedle domków jednorodzinnych z przełomu lat 50-tych i 60-tych XX wieku jest unikalne dla architektury Warszawy. Domki mają bowiem konstrukcję złożoną z dwóch lub trzech kopuł wykonanych jako prefabrykaty, przez co wyglądają jak osiedle UFO albo wioska Smerfów. Jedną z przyczyn ich powstania było obejście ówczesnych limitów powierzchni. Władze nie patrzyły jednak przychylnie na prywatną inicjatywę warszawskich naukowców, przez co powstało zaledwie dziesięć domków.

przedszkoleprzedszkolerejestr zabytkówrejestr zabytkówzabudowa jednorodzinnazabudowa jednorodzinnazabudowa wielorodzinnazabudowa wielorodzinnazabytkowy budynekzabytkowy budynek

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica 1 Sierpnia, ulica Leżajska, ulica Ustrzycka
  • Rok powstania:  1956-1966
  • Obszar MSI:  Okęcie
  • Wysokość:   4 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  modernizm
  • Związane osoby: Iwanicki Andrzej

Opis urbanistyczny:

Osiedle Zakątek tworzą eksperymentalne modernistyczne domki kopułowe (inne nazwy to Kopulaki, Okrąglaki, Grzybki) [3], wykonane w technologii monolitycznej, łupinowej. Pierwotnie osiedle liczyło cztery domki dwukopułowe i sześć trzykopułowych [1]. Projekt domków trzykopułowych został zastrzeżony w urzędzie patentowym [11]. Pięć najmniej przekształconych domków znajduje się w Gminnej Ewidencji Zabytków [5].

Dom wbrew oryginalnej formie był tani i łatwy w budowie. Powodem tego były powtarzalne elementy konstrukcyjne (prefabrykaty). Kopuły miały konstrukcję żelbetową, wykonaną z powtarzalnych czterdziestu części, które następnie zbrojono i zalewano betonem, tworząc jednorodną łupinę o promieniu wewnętrznym 3.30 m [11]. Dźwig ustawiał fragmenty, trzeba było je złączyć z fundamentami i ze sobą nawzajem. Z zewnątrz należało wyciąć otwory drzwi i okien [5]. Konstrukcja u podstawy przechodziła w tambur o wysokości 50 cm. Kopuły ocieplano od zewnątrz plastrami pumeksu (o grubości 10 cm [10]) i tynkowano [11]. Forma służyła wielokrotnie do budowy wszystkich domów [9].

Wewnątrz pierwszej z kopuł mieścił się przestronny salon o powierzchni 35 m2, kolejne kopuły były podzielone ścianami wydzielając pomieszczenia (kuchnię, sypialnie i pomieszczenia sanitarne [1]). Centralną częścią budynku był sześciokątny element, zwieńczony płaskim stropem, w którym zaprojektowano jadalnię [11] z dwustronnym kominkiem otwierającym się na salon [10]. Duże okna sięgały do samej podłogi, jedno od frontu nad garażem, drugie od strony mini-ogródka na zapleczu [2]. Okna zostały zaprojektowane w formie wystających lunet, wylewanych osobno na dostawnych szalunkach skrzynkowych [11]. Każdy budynek miał piwnicę, niektóre również garaż [1].

Niektóre ściany zewnętrzne pokrywano mozaiką, wykonaną z kolorowych płytek ceramicznych. Charakter salonu podkreślała okładzina kominka wykonana z kamienia łamanego. Podłogi w pomieszczeniach zostały wykonane ze sztucznego, barwionego marmuru (estrichgips) lub PCV. Podłogi kuchni i łazienki wyłożono charakterystyczną, kultową już dziś mozaiką z małych, czarno-białych płytek w formie szachownicy. Na ścianach kuchni i łazienki przewidziano białą glazurę [1]. Zabudowa wnękowa została pociągnięta białą farbą olejną. Kopuły pokrywały farby nitro w jasnych kolorach [10].

Wyzwaniem było wyposażenie w podstawowe meble i przedmioty użytkowe [1], gdyż domki były nieustawne [3]. Według projektu autora osiedla powstała zabudowa użytkowa w postaci szaf i pawlaczy [1]. Również wszystkie instalacje (wodno-kanalizacyjna i grzewcza) musiały być dostosowane do zakrzywionych ścian [11].

Według niektórych dzięki ociepleniu pumeksem zimą jest bardzo ciepło i koszty ogrzewania nie są wysokie, a latem panuje przyjemny, chłodny mikroklimat [10]. Konstrukcja w kształcie grzybka powoduje wymuszoną cyrkulację powietrza, przez co nawet niewielki kominek jest w stanie ogrzać cały domek [5]. Inne źródła podają, że domy o ścianie z litego betonu były zimne i potrzebowały mocnego ogrzewania [9]. Grzybek nie łapie też wilgoci, bo wszelkie opady po prostu po nim spływają [5].

Być może powodem oryginalnych kształtów była próba obejścia ówczesnych norm budowlanych [2]. Zgodnie z przepisami powierzchnia domów jednorodzinnych nie mogła przekroczyć 110 m2 (powierzchnia domków trzykopułowych wynosiła oficjalnie 92 m2, a dwukopułowych 55 m2) [1]. Przepisy mówiły jednak, że liczy się jedynie metraż tej części pomieszczeń, której wysokość przekracza 2.20 m [3], przez co faktyczna powierzchnia domków trzykopułowych wynosiła 127 m2 [1].

Opis przygotowano: 2019-01
To Top