III Warszawska Piekarnia Mechaniczna


III Warszawska Piekarnia Mechaniczna

Zabudowania piekarni, które tworzą zakład produkcyjny oraz oficyna mieszkalna, powstały na początku XX wieku. Charakterystyczna jest ceglana elewacja oraz dwa wysokie kwadratowe kominy. Zakład od początku był piekarnią, w dodatku chleb wypiekano w nim jeszcze w I dekadzie XXI wieku. Zachowało się też w części oryginalne wyposażenie, w tym ogromne piece chlebowe. Od północy do zakładu przylega wąska, trzykondygnacyjna oficyna mieszkalna, w której mieszczą się lokale komunalne.

fabrykafabrykarejestr zabytkówrejestr zabytkówzabudowa wielorodzinnazabudowa wielorodzinna

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Letnia, ulica Stolarska, ulica Szwedzka
  • Rok powstania:  1900-1909
  • Obszar MSI:  Nowa Praga
  • Wysokość:   11 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa, przemysłowa
  • Styl:  industralizm
  • Związane osoby: Morawski Stanisław, Reichert Jan, Wiechowicz Marceli

Opis urbanistyczny:

Na posesji przy ul. Stolarskiej 2/4 znajduje się jednokondygnacyjny budynek produkcyjny dawnej III Warszawskiej Piekarni Mechanicznej oraz przylegająca do niego trzykondygnacyjna oficyna mieszkalna [2].

Budynek produkcyjny z attykowym cokołem wymurowany został z cegły ceramicznej i do dzisiaj jest nieotynkowany [1]. Skromny detal ogranicza się do lizen, ozdobnych gzymsów układanych z wozówek i główek cegieł, a także łuków nadokiennych z kluczem pośrodku [11]. Zabudowania rozplanowano wokół wewnętrznego dziedzińca. Wjazd prowadził od ul. Stolarskiej. Od ul. Szwedzkiej posesję zamknął siedmioosiowy budynek, o oknach zamkniętych odcinkowo, z murowanymi nadprożami. Jego ściana od południa otrzymała dwuosiową elewację i trzy okna. Budynek od południa otrzymał nieregularną elewację. Przebito tu wąskie wejście do budynku, a nad nim umieszczono niewielkie okienka strychu, najpewniej pełniącego niegdyś funkcje magazynowe. Na wysokości pierwszego piętra znajdują się niewielkie drzwiczki, nad którymi jest podniesiony dwuspadzisty dach. Od zachodu budynek otrzymał trzy osie, przy czym ostatnia z nich obecnie jest przekształcona i przemurowana. Na pierwszej znalazło się wejście, a obok niego brama wjazdowa. Od północy dziedziniec ogranicza sąsiednia oficyna mieszkalna [5].

Dwuspadowy dach jest pokryty papą, górują nad nim dwa wysokie kominy o przekroju kwadratowym, spięte metalowymi klamrami [2], zwężające się ku górze [11]. Całości dopełnia zachowany bruk otaczających ulic [1].

Wnętrze zakładu zachowało w dużej mierze pierwotny wystrój [6]. W największej sali głównym elementem wystroju są trzy ogromne chlebowe piece zajmujące całą ścianę [9]. Każdy ma 4.5 metra głębokości [8]. Rozpalanie takiego pieca trwało 48 godzin, dlatego prawie nigdy nie były wygaszane. Chleb namaczano szczotkami z trzciny i wkładano do komór na różnych poziomach pieca, żeby dobrze upiekł się z każdej strony [9]. Bochenki nie mogły się ze sobą stykać, a jeśli któryś był popękany na górze po wyjęciu, świadczyło to o niekompetencji piekarza. Jest tu również szyb, przez który podawano mąkę, a także pozostałości po kadziach [8] oraz smukła żeliwna kolumienka podtrzymująca stropy odcinkowe pośrodku zakładu [6]. Zachowało się też kilka szczotek do zwilżania chleba, kilkadziesiąt koszyczków i łopat chlebowych [8]. Pomieszczenia mają 300 cm wysokości, a poddasze od 160 do 270 cm w świetle [18].

Po lewej stronie bramy znalazła się dwupiętrowa oficyna mieszkalna, być może w jej przyziemiu planowano sklep z pieczywem [5]. Na elewacji znajduje się data budowy. Trzy pierwsze cyfry są w bardzo dobrym stanie, natomiast ostania nie jest czytelna, może to być 1900, 1908 albo 1909 [1]. Od strony ul. Stolarskiej dwuosiowa elewacja ma balkon umieszczony nad wejściem. Okna drugiego piętra rozdzielają pionowe, prostokątne płyciny. W siedmioosiowej elewacji skierowanej na podwórze znalazł się umieszczony na trzeciej osi ryzalit klatki schodowej o całkowicie drewnianym wyposażeniu. W ryzalicie tym, ponad oknem pierwszego piętra, znalazła się konchowo sklepiona wnęka kapliczki, a na samym szczycie para półkoliście zamkniętych okienek. Elewacja od ul. Szwedzkiej nie ma wejścia, natomiast balkon jest również na drugim piętrze [5]. Nad trzecią kondygnacją znajduje się strych, którego jedna ściana jest skośna (liczne facjatki wskazują na funkcję mieszkalną [13]). Mieszkania mają 289-316 cm wysokości [18]. Budynek jest częściowo wykwaterowany [17].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Ul. Stolarska została wytyczona w dobrach Ksawerego Konopackiego w 1861 roku [4]. Posesja początkowo należała do Augusta Berkego [2]. Na przełomie XIX i XX wieku, gdy teren zakupił Jan Reichert (być może brat Teodora Reicherta, właściciela innej praskiej piekarni [10]), powstał ceglany budynek piekarni. Zespół fabryczno-mieszkalny, wraz z wzniesioną obok oficyną, ukończono zapewne w 1900 roku [5]. W 1905 roku posesja z oficyną o numerze 4 należała do Jana Reicherta, natomiast piekarnia o numerze 2 do Andrzeja Szymańskiego [16].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1897] Posesja (źródło)

Okres międzywojenny:

Do lat 20-tych XX wieku dochodziło do częstych zmian właścicieli. W 1925 roku budynek piekarni i oficyna stały się własnością Marcelego Stefana i Marii Wiechowiczów oraz Stanisława i Zofii Morawskich (Murawskich [2]). Nowi właściciele byli mistrzami piekarskimi [15]. Od tego momentu działała tu Trzecia Warszawska Piekarnia Mechaniczna (pierwszą była piekarnia Kropiwnickiego, drugą piekarnia Kropmana). Mechanizacja dotyczyła głównie wyrobu ciasta [5]. Zakład miał również szereg konnych wozów do rozwożenia chleba oraz duży samochód dostawczy [16]. Zaopatrywano w pieczywo sklepy na Pradze, a także wojsko [15]. Właściciele zakładu wraz z rodzinami mieszkali w oficynie [5].

W okresie międzywojennym jeden z pieców wybuchł i uszkodził filar budynku [9].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

III Warszawska Piekarnia Mechaniczna

[1930] III Warszawska Piekarnia Mechaniczna (źródło)

Wnętrze piekarni

[1930] Wnętrze piekarni (źródło)

Wnętrze piekarni

[1930] Wnętrze piekarni (źródło)

Wnętrze piekarni

[1930] Wnętrze piekarni (źródło)

Wnętrze piekarni

[1930] Wnętrze piekarni (źródło)

III Piekarnia Mechaniczna

[1930] III Piekarnia Mechaniczna (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:


II wojna światowa i Powstanie Warszawskie

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Odbudowa stolicy:

Piekarnia przetrwała wojnę bez większych zniszczeń i dalej funkcjonowała. W prawie niezmienionym kształcie zachowały się wnętrza [1]. Po wojnie zakład został upaństwowiony [5]. Dla mieszkańców oficyny uciążliwe było funkcjonowanie zakładu, m.in. przerzucanie blach nad ranem czy dymy z kominów piekarni [13].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Posesja

[1945] Posesja (źródło)

Czasy PRL-u:

W latach 60-tych i 70-tych XX wieku podczas budowy rozjazdów i rozbiórki sąsiednich budynków planowano również rozebranie piekarni [13]. W 1977 roku, rozbierając kamienicę nr 6, odsłonięto północną ślepą ścianę [15].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Piekarnia

[1976] Piekarnia (źródło)

Piekarnia

[1976] Piekarnia (źródło)

Piekarnia

[1976] Piekarnia (źródło)

Piekarnia

[1976] Piekarnia (źródło)

Balkon od zachodu

[1976] Balkon od zachodu (źródło)

Balkon od wschodu

[1976] Balkon od wschodu (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

Piekarnia działała do 2010 roku [1]. Po jej zamknięciu rozważano utworzenie w niej Muzeum Warszawskiego Piekarnictwa, lecz nie zrealizowano planów [12].

W 2012 roku powstało w tym miejscu centrum kulturalno-konferencyjne Wypieki Kultury [1], stworzone przez architektów Tomasza Purchałę i Szymona Ciszkowskiego oraz fotografa Piotra Grzelaka [7]. Powstała przestrzeń dla młodych artystów, w której odbywały się występy, pokazy filmów, spotkania i wernisaże, targi, konferencje czy festiwale. Zaplanowano również bistro i kawiarnię [8]. Galerię sztuki poprowadziła Agnieszka Gniotek. Równocześnie rozpoczęto remont budynku. Robotnicy oczyścili zabytkową posadzkę, oskrobano ceglane ściany i sufity z warstwy farby i chlebowego ciasta [9]. Centrum zamknięto w 2015 roku [12].

W 2020 roku wyposażono oficynę (w której znajdują się mieszkania komunalne) w instalację centralnego ogrzewania i centralnej ciepłej wody [14]. 31 sierpnia 2020 roku piekarnia została wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-1598 [14].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Wnętrze

[2011] Wnętrze (źródło)

Wnętrza piekarni

[2012] Wnętrza piekarni (źródło)

Piece chlebowe

[2012] Piece chlebowe (źródło)

Brama

[2012] Brama (źródło)

Elewacja południowa

[2012] Elewacja południowa (źródło)

Kominy

[2012] Kominy (źródło)

Kominy

[2012] Kominy (źródło)

Dziedziniec

[2014] Dziedziniec (źródło)

Klub Wypieki Kultury

[2014] Klub Wypieki Kultury (źródło)

Klub Wypieki Kultury

[2014] Klub Wypieki Kultury (źródło)

Klub Wypieki Kultury

[2014] Klub Wypieki Kultury (źródło)

Ściana zachodnia

[2014] Ściana zachodnia (źródło)

Oficyna

[2015] Oficyna (źródło)

Dziedziniec

[2015] Dziedziniec (źródło)

Oficyna

[2015] Oficyna (źródło)

Posesja

[2015] Posesja (źródło)

Zabudowania

[2016] Zabudowania (źródło)

Ślepa ściana

[2016] Ślepa ściana (źródło)

Ściana wschodnia

[2016] Ściana wschodnia (źródło)

Ślepa ściana

[2017] Ślepa ściana (źródło)

Ślad przyległego budynku

[2019] Ślad przyległego budynku (źródło)

Drzwi od południa

[2019] Drzwi od południa (źródło)

Wnętrza

[2020] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2020] Wnętrza (źródło)

Ściana wschodnia

[2020] Ściana wschodnia (źródło)

Piece

[2020] Piece (źródło)

Warszawska Piekarnia Mechaniczna

[2020] Warszawska Piekarnia Mechaniczna (źródło)

Wypadek

[2021] Wypadek (źródło)

Oficyna i zakład

[2021] Oficyna i zakład (źródło)

Projekt zagospodarowania - rzuty

[2021] Projekt zagospodarowania - rzuty (źródło)

Projekt zagospodarowania - rzuty

[2021] Projekt zagospodarowania - rzuty (źródło)

Projekt zagospodarowania - rzuty

[2021] Projekt zagospodarowania - rzuty (źródło)

Dziedziniec

[2021] Dziedziniec (źródło)

Wnętrze oficyny

[2021] Wnętrze oficyny (źródło)

Wnętrze oficyny

[2021] Wnętrze oficyny (źródło)

Wnętrze oficyny

[2021] Wnętrze oficyny (źródło)

Opis przygotowano: 2021-11