Intraco I


Intraco I

Modernistyczny, w swoim czasie najwyższy biurowiec Intraco I w Warszawie, który pokrywa kilkaset tysięcy ceramicznych płytek był symbolem zachodniego luksusu. Jednak miejsce to ma zdecydowanie bogatszą historię. W tym miejscu stał pałac Murano, od którego powstał Muranów. Tutaj wytwarzano słynne warszawskie papierosy i tutaj umieszczono nowoczesną XIX-wieczną przechowalnie dla żebraków. Stąd też wyjechały na ulice Warszawy pierwsze tramwaje elektryczne. Był to też wieżowiec terrorystów.

biurowiecbiurowieckawiarniakawiarniawysokościowiecwysokościowiec

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Muranowska, ulica Przebieg, ulica Sierakowska, ulica Stawki, ulica gen. Władysława Andersa
  • Rok powstania:  1973-1975
  • Obszar MSI:  Muranów
  • Wysokość:   138 m
  • Funkcja:  biurowa
  • Styl:  modernizm
  • Związane osoby: Bellotti Józef Szymon, Diebitsch Peter , Fontana Jakub, Frydman Ele

Opis urbanistyczny:

Modernistyczny wieżowiec (ul. Stawki #2) o kształcie prostopadłościanu zaprojektowała szwedzka firma Byggnadsproduktion AB dla Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Intraco SA [2]. Architektem był Peter Diebitsch, potomek feldmarszałka Dybicza, dowodzącego rosyjskimi wojskami w czasie powstania listopadowego [4]. Jego pierwotna nazwa to Biurowiec dla Zagranicznych Przedstawicielstw Techniczno-Handlowych [4]. Ma 138 metrów wysokości i 39 kondygnacji. Całkowita powierzchnia biurowa wynosi 31500 m2. W podziemiach znajduje się parking na 200 samochodów [1]. Oryginalna elewacja ceramiczna, składająca się z 483000 "odpadających" płytek [4] została wykonana według projektu Mirosława Duchowskiego [3]. Obiekt znany jest ze względu na unikatowy w skali kraju system ewakuacji przeciwpożarowej, który znajduje się na jego całej wysokości. Są to specjalnie rozpinane rękawy, którymi w razie zagrożenia można zjechać na dół [30].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:

Pałac Murano

W 1686 roku powstał w tym miejscu pałac Murano, zaprojektowany przez Józefa Szymona Bellottiego (nadwornego architekta Michała Korybuta Wiśniowieckiego oraz Jana III Sobieskiego), będący jego własną rezydencją. Pałac otrzymał nazwę od wyspy weneckiej, z której pochodził Belotti. Od pałacu, a tym samym od wyspy pochodzi dzisiejsza nazwa Muranowa. Warto dodać, że inna wenecka wyspa nosiła nazwę Ghetto Nuovo, od której wywodzi się pojęcie getta [24][25]. Pałac był dwupiętrowym budynkiem z dużym korpusem głównym, bocznymi oficynami dającymi kształt podkowy, oddzielony od ulicy kamieniczkami, a ogród z braku miejsca znajdował się nie na tyłach, tylko po zachodniej stronie [28].

Kiedy powstał pałac, dzielnica północna jeszcze nie istniała, a tereny te nazywały się Wygon. Grunty pod budowę pałacu Murano architekt zakupił od Warszawy. Wygon był terenem podmiejskim (położonym za wałami), lecz formalnie należał do Nowego Miasta [28]. W drugiej połowie XVIII wieku teren został przejęty przez Jakuba Fontanę [23], a od lat osiemdziesiątych przez metrykanta koronnego I.M. Słomińskiego [24].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Pałac Murano na planie Warszawy

[1762] Pałac Murano na planie Warszawy (źródło)

XIX wiek:

Od początku XIX wieku pałac zaczął popadać w ruinę. Z czasem na wprost pałacu wytyczono prostokątny plac Muranowski [24]. W 1900 roku rozebrano zrujnowany pałac, a w jego pobliżu powstała zajezdnia tramwajowa i liczne kamienice czynszowe [3][23]. Zamieszkiwała je głównie ludność żydowska oraz tramwajarze, na parterach znajdowały się sklepy [26].

Teren, który obecnie zajmuje Intraco I, obejmował w XIX wieku kilkanaście kamienic (Sierakowska 1, 2, 3, 4, 6, 8; Muranowska 4, 6, 8; Przebieg 1, 3, 5), fragment zajezdni oraz prowadzące tędy ulice: Sierakowską i Przebieg. Sierakowska łączyła prostokątny pl. Muranowski z Esplanadową (późniejszą Żoliborską). Tylko na tej ulicy spośród ulic dzielnicy żydowskiej rosły drzewa. Jak przypomina Majewski „przejeżdżał tędy dwa razy tygodniowo do majątku podmiejskiego generał gubernator Michaił Czertkow” [14].

Remiza tramwajowa

W latach 1881-1882 zbudowano tu główną remizę dla tramwajów konnych (Sierakowska #7). Budowa miała konstrukcję stalową. Hala postojowa mieściła 56 wagonów, obok były pomieszczenia dla 200 koni. Pierwszy tramwaj warszawski wyruszył na miasto z niewykończonej jeszcze remizy 18 października 1881 roku [13]. W 1907 roku po drugiej stronie ulicy (Sierakowska #8) powstały budynki remizy tramwaju elektrycznego (zajezdnia "Muranów"). 26 marca 1908 roku na pl. Krasińskich odbyło się poświęcenie wozów tramwajowych, a po przecięciu taśmy o godzinie 9:35 pierwszy wagon wyruszył na trasę, który prowadził inż. Boulanger [29]. Tramwaje wyjeżdżały na ulicę bezpośrednio i tu manewrowały, zjeżdżając do zajezdni [12].

Ceglana budowla uzyskała średniowieczny charakter ze szczytami i sterczynami. W dolnej części fasady znajdowały się drewniane, szerokie na trzy metry bramy wjazdowe. Za taką fasadą kryły się dwie hale o lekkiej metalowej konstrukcji, szerokie na 26 m i długie na 65 m. W dachu wspieranym na metalowych słupach umieszczono okna oświetlające ogromne wnętrza. Wewnątrz znajdowały się kanały rewizyjne długie na cztery wagony i głębokie na półtora metra. Do każdej z hal wiodło siedem torów. W obu halach mogły pomieścić się 2 wagony. Fasada remizy była zwrócona w stronę ul. Esplanadowej. Budynki remizy tramwaju konnego adaptowano na potrzeby zaplecza technicznego tramwajów elektrycznych. W sąsiedztwie powstała też zajezdnia autobusowa [13].

Obok remizy wznosił się budynek zarządu Warszawskiej Kolei Konnej Towarzystwa Belgijskiego. Był jednopiętrowy, wolno stojący i ciągnął się wzdłuż ulicy. Kolejny, niższy budynek stał od strony Esplanadowej.

Fabryka tytoniowa Progress

W połowie długości po stronie nieparzystej (Przebieg #3) w głębi wąskiej i głębokiej posesji wznosiły się trzypiętrowe oficyny o wielkich fabrycznych oknach. Od 1900 roku mieściły fabrykę tytoniową Progress, produkującą na początku lat 20-tych XX wieku papierosy Baccarat, Dyrektorskie, Bristol, Kolos. Fabryka powstała w 1894 roku i początkowo mieściła się przy ulicy Wiejskiej 2. Posesja przy ul. Przebieg 3 należała do spółki Nowakowski, Goldman i Strüm. Firma przetrwała I wojnę światową, a na początku lat 20-tych XX wieku zatrudniała aż 250 robotników i miała cztery oddziały. W oddziale I podlegały segregacji liście tytoniu, które następnie krojono na maszynach na włókna. W oddziale II przygotowywane są gilzy papierosowe. W oddziale III gilzy i tytoń papierosowy przerabiane są na papierosy. Oddział IV paczkował gotowe papierosy [16].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Zajezdnia tramwajowa Muranów

[1912] Zajezdnia tramwajowa Muranów (źródło)

Okres międzywojenny:

Dom Przesyłkowy

Kilka lat później fabryka tytoniowa została zlikwidowana, a w budynkach zlokalizowano Dom Przesyłkowy, czyli nowoczesny jak na owe czasy przytułek. Znajdował się tam punkt koncentracyjny, stacja rozdzielcza i areszt. Funkcjonariusze własną karetką wyłapywali włóczęgów, uczestników burd, żebraków i odwozili ich do Domu Przesyłkowego. Pobyt zaczynał się od kąpieli i dezynfekcji, a następnie oddawano ich do fryzjera. Każdy otrzymywał strój przypominający piżamy chorych w szpitalach. Podczas pobytu i oczekiwania na rozprawę (które były wyznaczane co 10 dni), przed śniadaniem pensjonariusze sprzątali salę sypialną, wspólną dla kilkudziesięciu osób. Śniadanie składało się z kawy białej z chlebem, obiad z zupy i jarzyn. Trzy razy w tygodniu podawano mięso. Na kolację zupę lub kaszę. Izolowani aż do chwili rozprawy nie mogli oddalić poza obręb zakładu.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Ul. Muranowska

[1920] Ul. Muranowska (źródło)

Plac Muranowski

[1935] Plac Muranowski (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W czasie okupacji cały obszar przejściowo znalazł się w getcie. Pod adresem Sierakowska #2 podczas okupacji hitlerowskiej znajdowała się Kuchnia Ludowa Rady Głównej Opiekuńczej [15].

W 1942 roku budynki z fragmentem ulic Muranowskiej i Sierakowskiej zostały wyłączone z getta, a żydowscy mieszkańcy tych domów wysiedleni. Przez teren obecnego wieżowca przebiegała granica getta [4]. Mieszkania zasiedlili Polacy przeniesieni m.in. z ul. Górnośląskiej [26]. Przez ulicę szedł mur i po drugiej stronie było getto. Przesiedleńcy wspominają, że były to mieszkania zamożnych rodzin żydowskich. Zamieszkało wtedy w budynkach przy Sierakowskiej po dwieście, dwieście kilkadziesiąt osób [5].

Zabudowania obu zajezdni tramwaju konnego i elektrycznego nie zmieniły się aż do drugiej wojny światowej. Tramwaje z zajezdni krótko obsługiwały linie tramwajowe na terenie getta. Zajezdnia była jednym z miejsc kontaktów między dzielnicą aryjską a gettem.

Nad ulicą Przebieg znajdował się drewniany mostek łączący domy [18] z którego widać było Wisłę, otaczające pola i laski oraz zieloną dzielnicę Żoliborz [17]. Na rogu ul. Przebieg mieszkała bogata rodzina, która miała aptekę [19]. Przy Muranowskiej #6 znajdował się bunkier Ele Frydmana z połączeniem telefonicznym ze stroną aryjską. W czasie powstania był tu magazyn przeszmuglowanej broni [20]. Między Muranowską #7 a #6 wiódł tunel ŻZW wykopany między sierpniem a październikiem 1942 roku przez ludzi Faderbusza i Rudego Blum-Binsztoka, wylot był w piwnicy domu Muranowska #7 [21]. Tunel był oświetlony i obłożony kołdrami tłumiącymi dźwięki. W sprawę wtajemniczony był dozorca domu pod szóstką. U niego czekano aż do nocy, kiedy to przechodzono tunelem. Tym tunelem do getta przeprowadzono Jana Karskiego, specjalnego wysłannika rządu polskiego na uchodźstwie [27].

W czasie Powstania Warszawskiego zajezdnia była polem zaciekłych walk, a powstańcy opuścili ją dopiero 20 sierpnia 1944 roku. Budynki obu remiz tramwajowych zostały zniszczone niemal całkowicie. Po wojnie już ich nie odbudowano [14][12]. Na rogu Przebieg i Muranowskiej znajdowała się barykada z wagonów kolejki wąskotorowej, napełnionych gruzem ceglanym, tak samo naprzeciwko zajezdni tramwajowej na skrzyżowaniu Żoliborskiej z Sierakowską oraz przy Sierakowskiej 6. Przy ul. Przebieg #1 biegł rów komunikacyjny. Pomiędzy domami Sierakowska #4 i #5 znajdował się tunel [22].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Zajezdnia Muranów

[1939] Zajezdnia Muranów (źródło)

Plac Muranowski

[1941] Plac Muranowski (źródło)

Mapa getta

[1942] Mapa getta (źródło)

Ul. Sierakowska podczas II wojny światowej

[1942] Ul. Sierakowska podczas II wojny światowej (źródło)

Bunkier przy Muranowskiej 6-10

[1944] Bunkier przy Muranowskiej 6-10 (źródło)

Odbudowa stolicy:


Odbudowa stolicy

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Czasy PRL-u:

Intraco I został wzniesiony w latach 1973–1975 pod adresem Stawki #2 [2]. Był drugim po Hotelu Forum typowym drapaczem chmur w Warszawie [8], a w latach 1975–1978 był najwyższym biurowcem Warszawy [2]. Na parterze funkcjonował duży Pewex [7]. W PRL uchodził za szczyt nowoczesności. Zachwycał "zachodnim" wykończeniem, automatycznie otwieranymi drzwiami i szybkobieżnymi windami. W jego wielkim reprezentacyjnym holu z bufetami i sklepami telewizja kręciła odcinki kryminału "Kobra" [9], film według powieści Katarzyny Grocholi "Ja wam pokażę!" [10]. W latach 70-tych i 80-tych XX wieku Intraco znajdowało się pod ochroną wywiadu wojskowego PRL. Tu prowadziła swoje interesy grupa słynnego terrorysty Abu Nidala, handlująca bronią na skalę międzynarodową. Abu Nidal ówczesnemu kierownictwu Intraco znany był jako "doktor Said". Uważa się, że Intraco pozostało biurowcem terrorystów do 1990 roku [30].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Schemat biurowca Intraco

[1973] Schemat biurowca Intraco (źródło)

Intraco

[1975] Intraco (źródło)

Intraco I

[1975] Intraco I (źródło)

Wieżowiec Intraco I

[1975] Wieżowiec Intraco I (źródło)

Biurowiec

[1976] Biurowiec (źródło)

Budynek Intraco I

[1976] Budynek Intraco I (źródło)

Intraco I

[1980] Intraco I (źródło)

Intraco I

[1980] Intraco I (źródło)

Wieżowiec

[1980] Wieżowiec (źródło)

Wieżowiec

[1980] Wieżowiec (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W 1998 roku została przeprowadzona modernizacja, podczas której elewacja została pokryta ciemnozieloną lustrzaną (szklaną) ścianą kurtynową [1]. W czasie remontu dobudowano jedno piętro [4]. Z powodów technicznych nie dojeżdża tam jednak winda [10].

XXI wiek:

W 2003 roku ukończono przebudowę głównego holu [9] i zmieniono wystrój wind [6]. Na dachu znajduje się antena przekaźnikowa o wysokości 28 metrów [4].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Hall główny Intraco I

[2010] Hall główny Intraco I (źródło)

Intraco I z lotu ptaka

[2013] Intraco I z lotu ptaka (źródło)

Opis przygotowano: 2018-08