Park Dreszera


Park Dreszera

Ten założony tuż przed II wojną światową park przez wiele lat oficjalnie nosił nazwę Parku Mokotowskiego, mimo że praktycznie wcale jej nie używano. Dopiero od 2012 roku powrócono do przedwojennego patrona, gen. Orlicz-Dreszera. Na jego terenie znajduje się pomnik upamiętniający walki o Mokotów w czasie Powstania Warszawskiego (w tym miejscu był też jeden z największych prowizorycznych cmentarzy wojennych), fontanna i plac zabaw. Zanim park powstał, był to obszar zajmowany przez umocnienie artyleryjskie Twierdzy Warszawa, zwane M-Cze.

fontannafontannaparkparkplac zabawplac zabawpomnik przyrodypomnik przyrodypomnikpomnikrejestr zabytkówrejestr zabytkówtoaletytoalety

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Antoniego Edwarda Odyńca, ulica Ignacego Krasickiego, ulica Puławska, ulica Ursynowska
  • Rok powstania:  1938-1938
  • Obszar MSI:  Stary Mokotów
  • Wysokość:   0 m
  • Funkcja:  rekreacyjna
  • Styl:  modernizm
  • Związane osoby: Hellwig Zygmunt, Orlicz-Dreszer Gustaw

Opis urbanistyczny:

Park zajmuje 2.7 ha [1]. Główne wejście znajduje się od strony ul. Puławskiej, pozostałe od ul. Krasickiego, ul. Odyńca i ul. Ursynowskiej. Centralną oś kompozycji tworzy aleja główna z układem prostokątnych wnętrz parkowych położonych po obu jej stronach. Wyróżniającym się elementem kompozycji jest szeroka, owalna aleja kasztanowcowa we wschodniej części parku. Przecięcie alei głównej z aleją poprzeczną zaakcentowane jest fontanną. Symetrycznie, po obu stronach alei głównej usytuowane są: pomnik Powstańców Mokotowa – żołnierzy AK pułku „Baszta” i plac zabaw dla dzieci [3] z piankową nawierzchnią [5]. Park jest ogrodzony, posiada ochronę i darmową publiczną toaletę. Park utrzymany jest w stylu modernistycznym. Obecny układ kompozycyjny parku w obrębie współczesnych granic nie uległ większym zmianom w stosunku do formy przedwojennej [3]. Rosną tu kaliny sztywnolistne, różaneczniki, mahonie, ogniki szkarłatne, zimozielone kobierce z runianki japońskiej, barwinka pospolitego, trzmielin oraz bluszczu pospolitego [20]. W parku obowiązuje zakaz jazdy rowerem [10] oraz wchodzenia na tereny zielone.

Przez wiele lat przy wejściu od ul. Puławskiej znajdowało się tzw. Mysiadło, gdzie można było kupić świeże warzywa, owoce i kwiaty. W południowej części parku znajduje się ogródek restauracyjny, a na rogu ul. Ursynowskiej i ul. Puławskiej kwiaciarnia [16].

W momencie założenia park otrzymał za patrona gen. Gustawa Orlicz-Dreszera i nazywany był potocznie Parkiem Dreszera [1]. Uchwałą z marca 1951 roku (zapewne z powodów politycznych) zmieniono nazwę na Park Mokotowski. Nazwa się nie przyjęła, wzmianki o Parku Dreszera pojawiały się w tekstach Tyrmanda, Kisiela, czy Wiecha [4], przedwojennej nazwy używano też powszechnie [1]. 31 stycznia 2012 roku przywrócono nazwę Parku Gen. Gustawa Orlicz-Dreszera [4].

Obiekty, pomniki, tablice:

Pomnik Mokotów Walczący 1944

Od 1985 roku w parku znajduje się pomnik Mokotów Walczący 1944, upamiętniający uczestników Powstania Warszawskiego na Mokotowie [7]. Walki Powstańców trwały tutaj do 27 września [13]. Jest to olbrzymi, pęknięty na pół głaz narzutowy wydobyty w trakcie budowy metra. Pośrodku znajduje się Kotwica, symbol Polski walczącej [7]. Głaz powstał granitoidu szaroróżowego i jest pomnikiem przyrody [18].

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

W 1856 roku w miejscu obecnej głównej alei prowadziła droga narolna.

Punkt oporu Odyńca (M-Cze)

Fort M-Cze (М-Ч, Fort Odyńca) to punkt oporu pierścienia wewnętrznego Twierdzy Warszawa [2]. Był ziemnym pięciobokiem otoczonym fosą. Posiadał stanowiska artyleryjskie strzegące kierunku południowego [19] (obrona wzdłuż szosy Puławskiej). Był obiektem o powierzchni w obrysie wałów wynoszącej 1.1 ha. Szerokość frontu wynosiła 250 m, a długość 100 m. Centrum fortu znajdowało się na terenie parku, ok. 500 m na zachód od dzisiejszej ul. Puławskiej [17].

Był jednym z sześciu punktów oporu, wzniesionych w twierdzy w ramach jej pierwszej modernizacji w latach 1889-1892. Po 1909 roku w ramach likwidacji twierdzy został rozbrojony [2]. Fizyczna likwidacja obiektu oraz kilkuset metrów wałów ciągnących się w kierunku fortu Mokotów, nastąpiła w latach 20-tych XX wieku, kiedy władze miejskie zdecydowały się utworzyć tu park [17]. Wtedy też drogę wokół fortu zwaną "Na bateryjce" (nazwa pochodziła od baterii dział) przemianowano na ul. Czeczota [2].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Zarys Fortu Odyńca na planie Parku

[1890] Zarys Fortu Odyńca na planie Parku (źródło)

Fort M-Tsche

[1900] Fort M-Tsche (źródło)

Okres międzywojenny:

Park został założony z inicjatywy ówczesnego prezydenta Warszawy, Stefana Starzyńskiego. Nazwany został na cześć polskiego generała Gustawa Orlicz-Dreszera, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej [1], który zginął w katastrofie samolotowej w 1936 roku [3] pod Gdynią-Orłowem [8]. Park założono według projektu inż. Zygmunta Hellwiga. Otwarcia i nadania imienia dokonano 26 czerwca 1938 roku [3]. Uroczystość była związana z Dniami Morza, organizowanymi przez Ligę Morską i Kolonialną. Równolegle do ul. Ursynowskiej wytyczono ul. Odyńca, która gdyby istniała wcześniej [8], biegłaby wzdłuż frontu fortu M-Tsche i linii jego wałów [15].

Park miał ciągnąć się do ul. Krasickiego i ul. Wołoskiej [8]. Zachodnia część zniwelowanego pasa fortyfikacji przeznaczona została na ogród jordanowski [17], planowano też zlikwidować ogródki działkowe [8]. Wybuch II wojny światowej przeszkodził w realizacji tych planów. Ogród Jordanowski powstał dopiero po wojnie [8], ogródki zaś istnieją nadal.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Uroczystość oddania parku

[1938] Uroczystość oddania parku (źródło)

Uroczystość oddania parku

[1938] Uroczystość oddania parku (źródło)

Park gen. Gustawa Orlicz Dreszera

[1938] Park gen. Gustawa Orlicz Dreszera (źródło)

Plan parku

[1938] Plan parku (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W okresie II wojny światowej park został doszczętnie zniszczony, a drzewa zostały wycięte na opał [1].

W czasie Powstania Warszawskiego toczyły się w tym rejonie zacięte walki. Obszar ten był jednym z największych tymczasowych cmentarzy [3], być może największym [12]. Po wojnie ciała ekshumowano i przywrócono pierwotny wygląd parku [1].

Odbudowa stolicy:

Po zniszczeniach wojennych park zrewitalizowano w 1951 roku [3].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Park Dreszera

[1945] Park Dreszera (źródło)

Powstańczy cmentarz

[1945] Powstańczy cmentarz (źródło)

Czasy PRL-u:

W 1985 roku ustawiono pomnik Mokotów Walczący 1944 [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Park z lotu ptaka

[1970] Park z lotu ptaka (źródło)

Park Dreszera

[1975] Park Dreszera (źródło)

Przemiany 1989-2000:

Park został wpisany do rejestru zabytków 12 marca 1989 roku pod numerem 1238 [3].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Pomnik-głaz

[1990] Pomnik-głaz (źródło)

XXI wiek:

Między 2001 i 2005 rokiem powstał obecny plac zabaw i piaskownica [6].

W miesiącach styczeń-lipiec 2007 trwała kompleksowa rewitalizacja parku. Miała na celu odtworzenie pierwotnego założenia przestrzennego oraz ustawienie przy wejściu od ul. Puławskiej pomnika gen. Gustawa Orlicza-Dreszera, a z drugiej strony parku fontanny. Cokół pod pomnik generała stanął w zachodniej części, ale pomnika do tej pory brak. Park został ogrodzony i doświetlony. W południowej części parku powstał się ogródek restauracyjny [1]. Pojawiły się nowe ławki i szersze alejki, toaleta publiczna i więcej roślin. Prace kosztowały dzielnicę 6 mln złotych [9].

Latem w parku odbywają się koncerty jazzowe [14], a w sierpniu uroczystości obchodów wybuchu Powstania Warszawskiego przy pomniku Mokotów walczący 1944 [12].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Fontanna

[2008] Fontanna (źródło)

Widok w kierunku południowym na park

[2009] Widok w kierunku południowym na park (źródło)

Układ przestrzenny parku

[2010] Układ przestrzenny parku (źródło)

Plac zabaw

[2010] Plac zabaw (źródło)

Fontanna

[2010] Fontanna (źródło)

Głaz

[2010] Głaz (źródło)

Aleja główna

[2010] Aleja główna (źródło)

Fragment parku

[2010] Fragment parku (źródło)

Waza w części zachodniej

[2012] Waza w części zachodniej (źródło)

Plac zabaw

[2012] Plac zabaw (źródło)

Plac zabaw

[2012] Plac zabaw (źródło)

Fontanna

[2012] Fontanna (źródło)

Postument z wazą

[2012] Postument z wazą (źródło)

Tablica przy pomniku

[2012] Tablica przy pomniku (źródło)

Aleja główna

[2012] Aleja główna (źródło)

Roślinność

[2012] Roślinność (źródło)

Boczne zaułki

[2012] Boczne zaułki (źródło)

Zieleń

[2012] Zieleń (źródło)

Zieleń

[2012] Zieleń (źródło)

Brama wejściowe

[2013] Brama wejściowe (źródło)

Pomnik Mokotów Walczący 1944

[2013] Pomnik Mokotów Walczący 1944 (źródło)

Alejki

[2013] Alejki (źródło)

Aleja poprzeczna

[2013] Aleja poprzeczna (źródło)

Toaleta

[2013] Toaleta (źródło)

Obiekty parkowe

[2013] Obiekty parkowe (źródło)

Tablica informacyjna

[2016] Tablica informacyjna (źródło)

Wejście od zachodu

[2016] Wejście od zachodu (źródło)

Rabaty kwiatowe

[2017] Rabaty kwiatowe (źródło)

Część zadrzewiona

[2017] Część zadrzewiona (źródło)

Alejki boczne

[2017] Alejki boczne (źródło)

Aleja główna

[2017] Aleja główna (źródło)

Głaz narzutowy

[2017] Głaz narzutowy (źródło)

Opis przygotowano: 2017-11