Kamienica Szejna i Tychońskiego


Kamienica Szejna i Tychońskiego

Budynek ten ze względu na narożny wykusz i zwieńczającą go iglicę jest punktem charakterystycznym ul. Targowej. Powstał w okresie międzywojennym na dużej działce, gdzie wcześniej była mniejsza zabudowa, a w XVIII wieku obok stał ratusz jurydyki Skaryszew. Oprócz mieszkań na parterze jest wiele lokali (m.in. Bar Ząbkowski), lokale handlowe przewidziano też od wewnętrznego dziedzińca.

kawiarniakawiarniarejestr zabytkówrejestr zabytkówsklepsklepzabudowa śródmiejskazabudowa śródmiejskazabytkowy budynekzabytkowy budynek

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Targowa, ulica Ząbkowska
  • Rok powstania:  1913-1914
  • Obszar MSI:  Stara Praga
  • Wysokość:   17 m
  • Funkcja:  mieszkaniowa
  • Styl:  modernizm
  • Związane osoby: Herman Josek, Kranc Feliks, Szejn Lejzor vel Leon, Tychoński Stanisław

Opis urbanistyczny:

Przy ul. Ząbkowskiej #2 (dawniej róg Targowa 58) mieści się pięciokondygnacyjna kamienica Szejna i Tychońskiego [1]. Wzniesiono ją we wczesnomodernistycznym stylu, w którym nie dominowała już dekoracyjność i bogate zdobienie fasad [20]. Elewacja od ul. Ząbkowskiej ma szesnaście osi. Balkony umieszczono symetrycznie na osiach szóstej i jedenastej, a przejazd bramny na piątej. Lekko zryzalitowano osie pierwszą, ósmą i dziewiątą (łącznie), oraz szesnastą. Środkowy ryzalit zwieńczyła mansarda, podobna jak na osiach skrajnych, na której umieszczono rok ukończenia budowy (1914). Fasada od ul. Targowej liczy dziesięć osi, przy czym piątą umieszczono w ryzalicie zwieńczonym trójkątnym tympanonem. Balkony tej osi są nieco cofnięte (mają formę loggi). W niewielki ryzalit ujęto osie dziewiątą i dziesiątą (łącznie). Ich zwieńczeniem są mansardy o miękkich, późnosecesyjnych formach. W narożniku znalazło się wejście do lokalu handlowego. Nad nim jest balkon ze zdwojonymi, półkoliście zamkniętymi oknami. Od drugiego piętra biegnie w górę cylindryczny wykusz, któremu nie odtworzono niestety ozdobnej podbudowy, oraz zerwanych w latach 80-tych XX wieku balkonów [2]. Balkony zwieńcza charakterystyczna wieżyczka z iglicą [1], która jest punktem orientacyjnym tej części miasta [4].

Kamienica jest ujęta w gminnej ewidencji zabytków [1]. Łudząco podobna kamienica znajduje się przy ul. Wolskiej 59 [2].

Kamienica ma kilkadziesiąt lokali mieszkalnych oraz lokale usługowe zlokalizowane w przyziemiu [1]. Wejście do mieszkań prowadzi od wewnętrznego podwórza. Najważniejszą klatką była klatka oznaczona numerem IV, jako jedyna wyposażona w przeszklone drzwi wejściowe. Ma po dwa lokale na piętrze, ozdobną stolarkę drzwiową: supraporty z makami i ładną stalową balustradę. Pierwotnie była wyposażona w windę. Klatka numer III ma na każdym z pięter po trzy mieszkania, oraz znacznie skromniejszy wystrój. Balustrada składa się ze zdwojonych esowych zwitek. Klatka nr V ma po cztery drzwi na każdym piętrze, przy czym część to drzwi kuchenne klatki IV. Klatka nr I ma po dwa lokale na piętrze [2].

Mieszczą się tu m.in. salon sukien ślubnych DIANA, 1001 drobiazgów, niewielki sklep spożywczy (dawniej Świat Ozdób), Galeria Wypieków (wcześniej sklep z kryształami), słynny bar mleczny Bar Ząbkowski (w rogu sali barowej znajduje się kultowy stolik z filmu Barei z przykręcanymi talerzami [16]), Retro Praga, punkt usługowy z poprawkami krawieckimi, sklep ze sprzętem rehabilitacyjnym i Przystanek Piekarnia (kontynuuje tradycje rodzinnej Piekarni Osiedlowej Sławomir Krzosek, założonej w 1951 roku w Piasecznie [13]).

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:

Ul. Ząbkowska powstała jako droga z Pragi do Woli Ząbkowskiej w XVI wieku. W XVII wieku stanowiła granicę między Skaryszewem a Pragą. Do 1791 roku była nazywana ul. Brukowaną, gdyż jako jedna z niewielu była wybrukowana, następnie otrzymała dzisiejszą nazwę [6]. W 1794 roku właścicielem posesji przy ul. Ząbkowskiej 2 był ksiądz Dąbrowski. Nieco bardziej na południe, pod adresem Przy Targowisku Wielkim 84 (w miejscu dzisiejszych przystanków tramwajowych [11]) stał ratusz jurydyki Skaryszew (oraz Kamion, obie jurydyki miały wspólny ratusz [19]) [8].

Następnie w tym miejscu stał parterowy domek [15].

XIX wiek:


XIX wiek

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Okres międzywojenny:

Przed budową kamienicy działkę zajmowały dwa domy murowane i jeden drewniany. Kamienica została wzniesiona w latach 1913-1914 [1]. Inwestorem, który wzniósł kamienicę na zakupionej od Mojżesza Maliniaka posesji, był Lejzor vel Leon Szejn, właściciel fabryki czekolady. Wspólnikiem był Stanisław Tychoński, majster murarski [2]. Projekt architektoniczny zatwierdzony został na przełomie września i października 1913 roku [2].

Parter wypełniły duże witryny zapraszających do wnętrza sklepów. Sklepy z takimi witrynami umieszczono też w podwórzu, przez co dziedziniec był dostępny dla wszystkich, jako kameralny publiczny plac [20]. Poddasze również było zamieszkane, w podwórzu były też oficyny [15]. W kamienicy funkcjonował sklep "Szerpas" z ubiorami męskimi, należący do Joska Hermana. W 1928 roku niejaki Józef Głowacki podający się za kierownika szkoły w Otwocku zamówił w nim kilka kosztownych palt. Po odbiorze towaru ślad po nim zaginął, przez co sklep miał poważne problemy finansowe [1]. Parter od strony ul. Targowej zajmował sklep „Dobrobyt”, należący do Feliksa Kranca [5], oferujący wódki, towary kolonialne i wędliny litewskie. Był też sklep Meinla z kawą i herbatą oraz wędliniarnia Bielawskiego w narożniku [4]. Tu przed wojną działał praski oddział Adriatyckiego Towarzystwa Ubezpieczeń Riunione Adriatica dl Sicurta, drukarnia "Rój" Młyńskiego i Mendelmana, sklep z wędlinami Ciechomskiego i obok z wyrobami koszernymi p. Cymesa [2]. Mieścił się tu też sztybel (prywatna bożnica a zarazem dom nauki) zwolenników cadyka kozienickiego, Arona Jechiela Hofsteina [12]. Co najmniej od 1937 roku Lucjan Sykulski prowadził [17] zakład fotograficzny Foto "Star", który istniał do lat 90-tych XX wieku [1].

W latach 30-tych XX wieku, gdy właścicielem był Pinkus Ratuszniak, cegły z elewacji zaczęły odpadać [2]. Tuż przed wybuchem II wojny światowej należała do małżeństwa Hochbergów [1]. Hochbergowie planowali kamienicę nadbudować o dwie kondygnację według projektu Henryka Barucha. Gdyby projekt zrealizowano, zwieńczony iglicą hełm wykusza przestałby się wyróżniać, zostałaby też zakryta blaszanym gontem maszynownia windy [2].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica

[1925] Kamienica (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:


II wojna światowa i Powstanie Warszawskie

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Odbudowa stolicy:

W 1945 roku kamienica na podstawie dekretu Bieruta przeszła na własność miasta. Elewację ogołocono z wystroju architektonicznego i tynków. W drugiej połowie lat 60-tych XX wieku pokryto tynkiem ceglany mur [1].

W narożnym parterowym lokalu od lat 50-tych XX wieku działa bar mleczny „Ząbkowski”. W czasach PRL-u prowadzony był przez WSS „Społem”, obecnie pozostaje w rękach prywatnych [5]. W drugiej połowie lat 60-tych XX wieku kamienice ponownie otynkowano [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kamienica

[1950] Kamienica (źródło)

Kamienica

[1959] Kamienica (źródło)

Czasy PRL-u:


Czasy PRL-u

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Ul. Ząbkowska

[1963] Ul. Ząbkowska (źródło)

Witryna sklepu

[1963] Witryna sklepu (źródło)

Bar mleczny

[1963] Bar mleczny (źródło)

Kamienica

[1965] Kamienica (źródło)

Kamienica

[1965] Kamienica (źródło)

Kamienica

[1969] Kamienica (źródło)

Kamienica

[1978] Kamienica (źródło)

Bar mleczny

[1980] Bar mleczny (źródło)

Przemiany 1989-2000:


Przemiany 1989-2000

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XXI wiek:

W latach 2001-2002 architekci z pracowni Henryka Łaguny i Dariusza Hyca częściowo przywrócili budynkowi dawny blask, odtwarzając usuniętą w czasach PRL dekorację. Przeprowadzono konserwację wieży z wymianą iglicy na nową (stara iglica znajduje się w Muzeum Historycznym Warszawy) oraz zrekonstruowano dawne balustrady balkonów (w oparciu o jedyny oryginalny fragment z balkonu podwórza). Przeprowadzono też częściowy remont wnętrz i instalacji [1]. Przy odbudowie zrezygnowano z dwubarwnej licówkowej cegły, która tworzyła pionowe lizeny i podokienne płyciny [2].

Pod koniec 2012 roku podczas budowy Centrum Kreatywności pojawiły się pęknięcia w mieszkaniach i na klatce [1].

W miejscu, gdzie obecnie znajduje się kawiarnio-knajpka Retro Praga, w latach 2009-2013 działała kawiarnia Czarny Motyl [1]. Wcześniej była w tym lokalu Shisha Cafe, przed nią second hand, a po Motylu przez moment Barykada [10]. Lokal posiadał jedną salę na dole i jedną na górze, do której wchodziło się po stromych schodkach. Na górze można było zapalić fajkę wodną i wygodnie poleżeć na poduchach [7].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Fasada

[2007] Fasada (źródło)

Czarny motyl

[2013] Czarny motyl (źródło)

Fasada od ul. Targowej

[2014] Fasada od ul. Targowej (źródło)

Fasada od ul. Ząbkowskiej

[2014] Fasada od ul. Ząbkowskiej (źródło)

Data na zwieńczeniu

[2014] Data na zwieńczeniu (źródło)

Fasada

[2014] Fasada (źródło)

Kamienica

[2016] Kamienica (źródło)

Wykusz z kopułą

[2016] Wykusz z kopułą (źródło)

Podwórze

[2016] Podwórze (źródło)

Brama

[2016] Brama (źródło)

Neon

[2018] Neon (źródło)

Narożnik

[2018] Narożnik (źródło)

Wnętrza

[2019] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2019] Wnętrza (źródło)

Wnętrza

[2019] Wnętrza (źródło)

Elewacja

[2019] Elewacja (źródło)

Podwórko

[2019] Podwórko (źródło)

Podwórko

[2019] Podwórko (źródło)

Loggie od ul. Targowej

[2019] Loggie od ul. Targowej (źródło)

Opis przygotowano: 2020-04