Kościół pw. Świętej Rodziny (Zacisze)


Kościół pw. Świętej Rodziny (Zacisze)

Obecna świątynia powstała w XXI wieku według projektu architektki-parafianki. Jest jednonawowa, przykryta kasetonowym sklepieniem, z umieszczoną w prezbiterium mozaiką Jezusa otoczonego Apostołami. Większość zdobień nawiązuje do rodziny jako wezwania kościoła. Wcześniej w tym samym miejscu stała świątynia z lat 50-tych XX wieku, początkowo drewniana (jako przeniesiona tu dawna wojskowa kantyna), następnie obmurowana z zewnątrz i podniesiona.

bibliotekabibliotekakościółkościół

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Antoniego Brodowskiego, ulica Rozwadowska, ulica Skrzypcowa
  • Rok powstania:  2010-2012
  • Obszar MSI:  Zacisze
  • Wysokość:   24 m
  • Funkcja:  sakralna
  • Styl:  historyzm (neo)
  • Związane osoby:

Opis urbanistyczny:

Kościół pw. św. Rodziny (ul. Rozwadowska #9/11) ma klasycyzującą formę. Fasada jest symetryczna, dwupoziomowa. Na poziomie wejścia znajduje się zadaszenie wsparte na sześciu kolumnach, które zostały powtórzone przy samej ścianie. Na wprost drzwi wejściowych wysunięto podcienie, a dodatkowa para kolumn została zakończona niewielkim trójkątnym tympanonem. Podobne trójkątne zwieńczenia mają przybudówki w skrajnych osiach, z półkoliście zamkniętymi oknami. Po obu stronach drzwi wejściowych znalazły się ozdobne tablice informacyjne. Wyższy poziom kończy się trójkątnym tympanonem ze złoconym krzyżem. Pod nim część główna fasady została podzielona czterema kolumnami na trzy osie. Kolumny podtrzymują wydatny gzyms. Oś środkowa mieści potężne półkoliście sklepione okno (w dodatkowym obramieniu), a osie zewnętrzne półkoliste nisze. Po obu stronach opadają skrzydła tworzące front budynku.

Kościół ma konstrukcję żelbetową, na której został zaprojektowany dach drewniany z elementami stalowymi [17].

Na przedłużeniu lewej dobudówki znalazła się dzwonnica, która ma blisko 24 metry wysokości. Są na niej trzy poziomy dzwonów. Co kondygnację jest zamykany strop. Każdy poziom był co najmniej trzy razy szalowany i lany betonem. Dzwony poświęcił arcybiskup Henryk Hoser 30 grudnia 2012 roku [17]. Na osi dzwonnicy, wewnątrz świątyni, mieści się boczna kaplica i zakrystia, a także boczne wejście do kościoła.

Za kościołem, wzdłuż północnej granicy posesji, znajduje się trzykondygnacyjny budynek domu parafialnego, w którym jest plebania, sale spotkań oraz mały dom rekolekcyjny [3].

W 1990 roku z parafii została wydzielona znaczna część (8100 osób), z której powstała parafia św. Marka. W 1997 roku z części parafii znajdującej się po drugiej stronie ul. Radzymińskiej powstała parafia św. Barnaby [6]. Do 2005 roku do parafii należało ok. 6800 wiernych [5]. Liczba ta znacznie wzrosła po wybudowaniu nowych osiedli przy skrzyżowaniu ul. Kondratowicza i ul. Św. Wincentego [18]. Obecnie jest w niej ok. 11 tys. parafian. Kolejnymi proboszczami byli ks. Stefan Sydry (1948-1952), ks. Jan Julian Wysocki (1952-1955), ks. Władysław Kulesza (1955-1964), ks. Witold Domański (1964-1982), ks. Henryk Dreling (1982-1991), ks. Gerard Jarecki (1991-1995), ks. Andrzej Mazański (1995-) [6]. W parafii działają liczne wspólnoty i grupy modlitewne [3], jest też biblioteka parafialna z 4.5 tys. książek [9] oraz księgarnia [15].

Wnętrze

Wnętrze jest jednoczęściowe, z umieszczoną wzdłuż lewej ściany przybudówką, w której jest kaplica. Nad środkowym przejściem znajduje się półkoliście sklepiony kasetonowy dach (362 kasetony). Sprawia on wrażenie, że kościół jest większy, przestronny, otwarty. Inspiracją był sufit w kościele w Niepokalanowie [17]. Sklepienie nie obejmuje całej przestrzeni sufitu, po obu stronach znalazły się cztery podpory zakończone poziomą belką, wspierające płaski dach. Sprawia to wrażenie wydzielenia słabo zarysowanych wąskich naw bocznych. W tylnej części (za ostatnią podporą) na balkonie znalazł się chór, a w jego centralnej części (między witrażem) organy. Pod chórem jest przedsionek.

Półkoliste prezbiterium zostało zakończone płytką dodatkową niszą. Namalowano w niej Jezusa, który unosi się nad tabernakulum. Po obu stronach postaci, wzdłuż rozłożonych ramion, namalowane są trzykrotnie pomniejszone postacie Apostołów. Nad Jezusem widać Ducha Świętego w postaci gołębicy. Powyżej, na łuku na złotym tle, umieszczono (w 2016 roku) słowa Jezusa nawiązujące do rodziny: „Kto pełni wolę Ojca mojego… ten mi jest bratem, siostrą i matką” (Mt 12,50) [15]. Na ścianie kończącej prawą pseudo-nawę znajduje się mozaika przedstawiająca Matkę Bożą. Pod nim w narożniku umiejscowiona jest chrzcielnica. Na zakończeniu lewej pseudo-nawy jest wizerunek Świętego Józefa. Pod nim w narożniku jest figura św. Józefa, a nieco na prawo na postumencie w przebitej niszy stoi figura Matki Bożej z niepokalanym sercem z Pontevedra [15].

Na prawej ścianie kościoła znalazły się oświetlające cały kościół cztery ogromne witraże ze scenami z życia Maryi i Józefa: zwiastowanie Najświętszej Maryi Pannie, nawiedzenie św. Elżbiety, sen Świętego Józefa oraz pokłon mędrców ze Wschodu. Niewielkie okrągłe witraże po lewej stronie przedstawiają cztery cnoty kardynalne: roztropność (Prudentia), sprawiedliwość (Justitia), umiarkowanie (Temperantia) i męstwo (Fortitudo). W prezbiterium po bokach umieszczone zostały witraże z wizerunkami św. Pawła z Tarsu i św. Jana Chrzciciela. Witraż nad chórem, między organami, przedstawia Świętą Rodzinę [15].

Na lewej ścianie kościoła pod witrażami umieszczono mozaiki przedstawiające m.in. kilka świętych rodzin [19]. Nad drzwiami do zakrystii znalazł się wizerunek Elżbiety i Zachariasza, rodziców św. Jana Chrzciciela [15]. We wnękach od strony ołtarza widać: Annę i Joachima oraz Priscillę i Aquillę, następnie św. Jana Pawła II oraz kard. Stefana Wyszyńskiego, następnie Zelię i Ludwika Martin oraz Marię i Luigiego Quattrocchich, następnie św. Joannę Beretta Mollę oraz Stanisławę Leszczyńską. Wszystkie grafiki w kościele wykonane zostały z tradycyjnego materiału sprowadzonego z Wenecji, wytwarzanego według dawnych technik tylko przez dwa weneckie rody. Zarówno witraże jak i malowidła (mozaiki) w kościele Świętej Rodziny wykonało małżeństwo Marii i Patryka Pryzmont [15] na podstawie szkiców architektki [17].

Po lewej stronie znajduje się kaplica boczna z witrażowymi oknami, docelowo przeznaczona na adorację Najświętszego Sakramentu, w której znajduje się obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy i Pana Jezusa Miłosiernego. Pod obrazem są relikwie s. Faustyny i ks. Michała Sopoćki. Tutaj stoi też figura św. Antoniego, która podobnie jak drewniane stacje drogi krzyżowej i płaskorzeźba Jezusa Zmartwychwstałego, zachowane zostały z dawnego kościoła [15]. W świątyni znalazł się również obraz "Ostatnia Wieczerza", o wymiarach 1.2 x 0.6 m wyhaftowany z 140 tysięcy krzyżyków przez Danutę Kominiak i Danutę Odyniec [13].

W 2021 roku budowane były organy, a następnie do maja 2022 roku trwało ich wielogodzinne strojenie. Wykonawcą była firma Zych Zakłady Organowe [10]. Organy posiadają 37 głosów, 2246 piszczałek (1968 labialnych i 278 językowych). Największa piszczałka ma 5.11 m długości, najkrótsza część grająca najmniejszej piszczałki to 8 mm. Dodatkowo posiadają 25 dzwonów, 30 dzwoneczków, urządzenie emitujące śpiew słowika (rossignol) oraz efekt bębna (tympan). Trzy klawiatury ręczne mają po 61 klawiszy i 32 klawisze w klawiaturze nożnej. Przełączników jest łącznie 100 (w tym 90 włączanych rękoma i 10 włączanych nogami). Szafa organowa ma 8.4 metra szerokości, 7.39 metra wysokości i 2.93 metra głębokości [8].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:


XIX wiek

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Okres międzywojenny:

Pomysł budowy kościoła na Zaciszu pojawił się przed drugą wojną światową. W 1937 roku, w miejscu gdzie obecnie stoi kościół, ustawiono krzyż [1].

Pozostałość gruntów pod nazwą Folwark Zacisze, składającą się z sześciu niezabudowanych działek (nr 211-216) o łącznej powierzchni 4636.72 m2 przekazał pod budowę kościoła i zabudowań kościelnych 2 maja 1939 roku Zygmunt Jórski [1]. Pierwszą Mszę Świętą z poświęceniem placu kościelnego odprawił ks. Jan Sitnik, proboszcz parafii Świętej Trójcy w Ząbkach, do której należało wówczas Zacisze [2]. Został sporządzony plan budowy niewielkiej świątyni, a mieszkańcy rozpoczęli zbieranie materiałów, jednak prace wstrzymała wojna [1].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Poświęcenie placu kościelnego

[1938] Poświęcenie placu kościelnego (źródło)

Poświęcenie placu kościelnego

[1938] Poświęcenie placu kościelnego (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:


II wojna światowa i Powstanie Warszawskie

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Odbudowa stolicy:

Po II wojnie światowej wznowiono starania o budowę kościoła. 2 maja 1948 roku wybrano Komitet Budowy, który utworzyli ksiądz Stanisław Sobczak, Stanisław Składanek, Stefan Jędrzejczak, Ryszard Wodnicki, Maria Ciepły, Antoni Nasiłowski i Stanisław Możdżyński [1]. Komitet posiadał około czterdziestu pięciu tysięcy cegieł i dziesięć ton wapna. Na terenie placu kościelnego przy ul. Słowackiego (później przemianowanej na ul. Rozwadowską) o powierzchni 3700 m2 istniała studnia. Pozostałą część terenu darowanego przez Jórskiego przeznaczono na wytyczenie ulic wokół kościoła [1]. Administratorem, a następnie pierwszym proboszczem został ks. Stefan Sydry [11].

24 czerwca 1948 roku Kuria zatwierdziła budowę kaplicy [2]. Dzięki inicjatywie strażaków Ochotniczej Straży Pożarnej Zacisza przywieziono z Wrocławia wojskowy drewniany barak (dawna niemiecka kantyna wojskowa [1]), który miejscowi stolarze przebudowali na kaplicę o długości 30 m, szerokości 12 m i wysokości 5 m [2]. W ciągu kilku tygodni powstała kaplica drewniana na podmurowaniu [1], do której dobudowano z cegieł białą fasadę [2]. Wyposażenie kaplicy w sprzęt i szaty liturgiczne umożliwiało sprawowane nabożeństw [1]. Parafię erygował bp Zygmunt Choromański 12 grudnia 1948 roku z części parafii Chrystusa Króla w Warszawie-Targówku i Świętej Trójcy w Ząbkach [11]. Tego samego dnia została poświęcona kaplica. Parafia liczyła 11 tysięcy wiernych (osady Zacisze, Targówek-Osiedle, Elsnerów). [1].

Obok stanęła siedmiometrowa dzwonnica, którą ufundował Józef Szewczyk. Dzwon 330 kg poświęcił w 1956 roku ks. Stefan Wyszyński [12]. W 1950 roku zbudowano plebanię, a w 1952 roku niewielką organistówkę [2]. Plebania była znacznie większa od kościoła [12]. Z inicjatywy parafian wzniesiono w latach [2] 1960-1961 [18] dom parafialny [2], dobudowany do organistówki, w którym mieściły się dwie salki katechetyczne i mieszkanie księdza wikariusza [18].

W 1958 roku nad ołtarzem zawisł obraz patronalny Świętej Rodziny, namalowany przez malarza Antoniego Michalaka [2].

Od 1956 [4] do 1963 roku [4] drewniana kaplica była z zewnątrz obmurowywana [4] cegłą do wysokości 4.7 m, a dla zabezpieczenia murów postawiono przypory ścian [2]. Dobudowano również boczną zakrystię dla ministrantów. W murach umieszczono żelazne okna o wysokości 2.4 metra [12]. W 1963 roku rozebrano ściany dawnego baraku. Usunięto podłogę drewnianą i na betonowej posadzce położono terakotę [12]. Była to wówczas świątynia jednonawowa.

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kościół drewniany

[1950] Kościół drewniany (źródło)

Kaplica z dzwonnicą

[1950] Kaplica z dzwonnicą (źródło)

Czasy PRL-u:

Kolejne prace trwały w latach 1969-1975 [2]. Pogłębiono fundamenty [4]. W 1972 roku podwyższono mury kościoła do wysokości 6.5 m, zlikwidowano drewniany dach, założono żelbetonowy strop wsparty na ośmiu filarach, wstawiono nowe okna i kraty żelazne, przebudowano chór oraz zakrystię. Cały kościół został otynkowany, wymieniono drzwi na dębowe, przebudowano zewnętrzne przypory kościoła [2]. Świątynia mierzyła 29.5 m długości, 12 m szerokości i 6.5 m wysokości [4]. Powstał kościół złożony z prezbiterium oraz trzech naw [2], który nabrał funkcjonalnego charakteru, dostosowanego do stylu osiedla willowego [4], jednak bez wyraźnego architektonicznego stylu. Mógł pomieścić ok. 700 osób [2].

We wnętrzu znalazła się kaplica Matki Bożej Nieustającej Pomocy, której ściany i ołtarz wykonano z piaskowca według projektu inżyniera architekta Mieczysława Twarowskiego. W kaplicy znalazł się obraz w stylu bizantyjskim, kopia obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy z kościoła św. Joachima w Rzymie, wykonana przez malarza Alojzego Gossa. Artystyczne kraty w oknach, ambonę wkomponowaną w balustradzie, pulpit do czytania Słowa Bożego, dwa ołtarze oraz kratę oddzielającą kościół od kruchty, zaprojektował inżynier Stefan Deptuła. Przy bocznej kaplicy zawieszony został duży krzyż dębowy z figurą Chrystusa. W prezbiterium, na ścianie głównej, pozostał obraz Świętej Rodziny [4]. Wyposażenie kościoła dopełniały dębowe ławki umieszczone w głównej nawie i po bokach naw bocznych, a także w prezbiterium. Na chórze stały pochodzące z XIX wieku zabytkowe organy [2]. Rzeźby i płaskorzeźby w kościele były dziełem plastyka Tadeusza Świerczaka [4]. Obraz św. Faustyny został wykonany przez Zofię Kocot z Gdańska, podarowany przez mieszkańca parafii jako wotum za wyzdrowienie [5]. Mozaikę w rozecie nad wejściem wykonała Żaneta Szydłowska w 1998 roku [5].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Front

[1970] Front (źródło)

Podwyższenie murów

[1970] Podwyższenie murów (źródło)

Przebudowa

[1970] Przebudowa (źródło)

Wnętrze

[1975] Wnętrze (źródło)

Kościół pw. Świętej Rodziny

[1975] Kościół pw. Świętej Rodziny (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W latach 1997-2002 budynki plebanii oraz domu parafialnego zostały gruntownie przebudowane [2].

XXI wiek:

W 2008 roku powstał projekt rozbudowy autorstwa parafianki architekt Teresy Kłębkowskiej-Reńskiej [2], jednak Kuria poleciła wyburzenie kościoła i wykonanie go na nowo [17]. 30 marca 2010 roku [2] ponownie został wybrany projekt architektki [17], przygotowany we współpracy z konstruktorem Grzegorzem Filipem. Ostatnią mszę świętą w odprawił ks. proboszcz Andrzej Mazański 26 lipca 2010 roku [2]. Do wyburzania wykorzystano 75-tonową maszynę. Rozbiórka trwała trzy dni. Okazało się, że strop nad starym kościołem tworzyła płyta żelbetowa. Stary kościół nie był też podpiwniczony ze względu na wysoki poziom wód gruntowych [17]. Na czas budowy powstał w 2010 roku wzdłuż zachodniej granicy działki namiot, który pozostał również po wybudowaniu świątyni.

Prace budowlane rozpoczęto 4 sierpnia 2010 roku. Głównym wykonawcą została firma Dz77 parafianina Zbigniewa Dłużewskiego [17]. Pierwszą cegłę położył ks. proboszcz Andrzej Mazański [2]. W momentach, gdy brakowało środków, Dłużewski kontynuował budowę kredytując własnymi pieniędzmi [17]. Pojawiały się głosy, że firma nie płaciła wykonawcom [5]. Nie było placu budowy, żuraw stał trzy metry od budowanego budynku. Najtrudniejszą pracą było wykonanie szalunków pod główną nawę, gdzie łuki żelbetowe powstawały na trzech poziomach rusztowania. W stolarni konieczne było zamawianie gotowych drewnianych szalunków [17].

Parafianie pierwszy raz weszli w mury kościoła podczas uroczystości Bożego Ciała w 2011 roku. Czwarty ołtarz przygotowany został w prezbiterium, o czym wiedzieli tylko prowadzący procesję. Nie było jeszcze dachu, same ściany [17]. Mimo że zazwyczaj kamień węgielny wbudowuje się na początku inwestycji, tutaj poświęcony przez arcybiskupa Henryka Hosera uroczyście podpisany akt, fragmenty dawnego kościoła parafialnego oraz skały z Ziemi Świętej i barcelońskiej Sagrada Familia wmurowano w ścianę w przedsionku 13 maja 2012 roku [7]. Świątynię oddano do użytkowania 12 grudnia 2012 roku [2].

Konsekracja kościoła odbyła się 18 czerwca 2017 roku [2].

Do 2021 roku na plebanii mieściły się pomieszczenia Szkoły Filialnej podporządkowanej organizacyjnie Szkole Podstawowej nr 84 przy ul. Radzymińskiej 227 [14].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Kościół pw. Świętej Rodziny

[2009] Kościół pw. Świętej Rodziny (źródło)

Budowa

[2010] Budowa (źródło)

Budowa

[2010] Budowa (źródło)

Budowa

[2010] Budowa (źródło)

Tymczasowa kaplica

[2010] Tymczasowa kaplica (źródło)

Budowa

[2010] Budowa (źródło)

Posesja

[2010] Posesja (źródło)

Boże Ciało

[2011] Boże Ciało (źródło)

Budowa

[2011] Budowa (źródło)

Budowa

[2011] Budowa (źródło)

Budowa

[2011] Budowa (źródło)

Budowa

[2011] Budowa (źródło)

Absyda

[2012] Absyda (źródło)

Poświęcenie dzwonów

[2012] Poświęcenie dzwonów (źródło)

Wmurowanie kamienia węgielnego

[2012] Wmurowanie kamienia węgielnego (źródło)

Wmurowanie kamienia węgielnego

[2012] Wmurowanie kamienia węgielnego (źródło)

Kamień węgielny

[2012] Kamień węgielny (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Dzwony

[2012] Dzwony (źródło)

Mozaika

[2012] Mozaika (źródło)

Ogrzewanie

[2012] Ogrzewanie (źródło)

Montaż dzwonów

[2013] Montaż dzwonów (źródło)

Wizualizacja

[2013] Wizualizacja (źródło)

Wizualizacja

[2013] Wizualizacja (źródło)

Ustawianie ołtarza

[2013] Ustawianie ołtarza (źródło)

Mozaika

[2013] Mozaika (źródło)

Mozaika

[2013] Mozaika (źródło)

Układanie mozaiki

[2013] Układanie mozaiki (źródło)

Układanie mozaiki

[2013] Układanie mozaiki (źródło)

Posesja

[2013] Posesja (źródło)

Chrzcielnica

[2014] Chrzcielnica (źródło)

Wnętrze

[2015] Wnętrze (źródło)

Witraż Święty Józef odpoczywa w Bogu

[2017] Witraż Święty Józef odpoczywa w Bogu (źródło)

Witraż Pokłon mędrców ze Wschodu

[2017] Witraż Pokłon mędrców ze Wschodu (źródło)

Witraż Nawiedzenie św. Elżbiety przez Maryję

[2017] Witraż Nawiedzenie św. Elżbiety przez Maryję (źródło)

Mozaika

[2017] Mozaika (źródło)

Witraż św. Rodziny

[2017] Witraż św. Rodziny (źródło)

Dom parafialny

[2017] Dom parafialny (źródło)

Parafia Świętej Rodziny na Zaciszu

[2019] Parafia Świętej Rodziny na Zaciszu (źródło)

Dzwonnica

[2019] Dzwonnica (źródło)

Wejście boczne

[2019] Wejście boczne (źródło)

Wnetrze

[2020] Wnetrze (źródło)

Wnętrze

[2020] Wnętrze (źródło)

Front

[2020] Front (źródło)

Organy

[2021] Organy (źródło)

Wejście

[2021] Wejście (źródło)

Organy

[2021] Organy (źródło)

Organy - budowa

[2021] Organy - budowa (źródło)

Przedsionek

[2021] Przedsionek (źródło)

Wnętrze

[2021] Wnętrze (źródło)

Obraz Ostatnia Wieczerza

[2021] Obraz Ostatnia Wieczerza (źródło)

Wnętrze

[2022] Wnętrze (źródło)

Wnętrze

[2022] Wnętrze (źródło)

Tabernakulum

[2022] Tabernakulum (źródło)

Krzyż misyjny

[2022] Krzyż misyjny (źródło)

Mozaiki

[2022] Mozaiki (źródło)

Opis przygotowano: 2022-06