Jezioro Zgorzała


Jezioro Zgorzała

Jezioro Zgorzała to jezioro polodowcowe, wytopiskowe, dawniej największe na terenie Warszawy. Pełni rolę retencyjną i przyrodniczą. Obecnie jego powierzchnia jest kilkukrotnie mniejsza niż dawniej, przede wszystkim ze względu na ocieplenie klimatu, ale też na bezpośrednią działalność człowieka (eutrofizację, meliorację). Przeprowadzona rekultywacja poprawiła ten stan tylko na kilka lat. Bardziej trwałe okażą się obiekty wybudowane tu z budżetu partycypacyjnego, jak boisko czy siłownia plenerowa.

boiskoboiskodostępne całodobowodostępne całodobowomostmostplac zabawplac zabawsiłownia plenerowasiłownia plenerowastawstawwędkarstwowędkarstwołąkałąka

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Kórnicka, ulica Trombity
  • Rok powstania:  2012-2014
  • Obszar MSI:  Jeziorki Południowe
  • Wysokość:   0 m
  • Funkcja:  rekreacyjna
  • Styl:  angielski (krajobrazowy)
  • Związane osoby:

Opis urbanistyczny:

Jezioro Zgorzała to reliktowe jezioro wytopiskowe [1], położone na terenie wysoczyzny [6]. Należy do grupy pyrskich jezior wytopiskowych, z których jest największym zbiornikiem wodnym [4]. Są to m.in. jeziora Grabowskie, Imielińskie, Zabłockiego, Pozytywka, Wąsal, Nowe Ługi. Znajduje się na gruntach nieprzepuszczalnych i jest zasilane wodami opadowymi i gruntowymi [1]. Położone jest na obszarze wododziałowym pomiędzy zlewniami rzek Jeziorki i Raszynki [17]. Współczesna misa jeziora obejmuje powierzchnię około 17 ha, jednak z powodu nadmiernego osuszenia zasób wody redukuje się do dwóch oczek wodnych w południowo-wschodniej części, dwóch małych stawów w części północno-zachodniej oraz łącznika między nimi. Woda zajmuje powierzchnię ok. 3 ha [13]. Średnia głębokość nie przekracza 1 metra [17]. Przy pełnym napełnieniu byłoby drugim co do wielkości zbiornikiem naturalnym w obrębie Warszawy, po Jeziorku Czerniakowskim. Jezioro pełni głównie rolę retencyjną [13].

Jezioro znajduje się na prywatnych terenach [19] i wędkowanie w nim nie wymaga zezwoleń [7].

Dzięki budżetowi obywatelskiemu przy wschodniej i północnej linii brzegowej pojawiły się obiekty sportowe i rekreacyjne: boisko, plac zabaw, pomosty, ławki, siłownia pod chmurką i miejsce na ogniska [5]. Plac zabaw ma powierzchnię całkowitą 200 m2. Jest na nim pięć urządzeń [8], w tym linki do wspinania, huśtawki i tyrolka. Wzdłuż brzegu są pomosty z ławkami, a obok siłownia plenerowa i piaszczysta plaża [12]. Siłownia ma wyciąg górny, maszynę do wyciskania na siedząco, orbitrek, biegacz, prasę nożną, wioślarza, ławkę poziomą, prostownik pleców, surfer/wahadło [8]. W pobliżu są kosze na śmieci i stojaki na rowery [12]. Od północnej strony znajduje się boisko sportowe typu Orlik o wymiarach 30 x 50 metrów, ze sztuczną nawierzchnią trawiastą. Z każdej strony otoczone jest wysokimi piłkochwytami. Wokół boiska znajduje się chodnik, ławki oraz kosze na śmieci. Całość została ogrodzona siatką plecioną i jest zamykana na noc [9].

W roku 2011 gniazdowało tu zaledwie 6 gatunków ptaków (bączek, krzyżówka, błotniak stawowy, kokoszka, łyska, czajka). W latach 2012-2014 zaobserwowano 114 (72 [6]) gatunków, w tym 50 (44 [6]) uznano za lęgowe (to m.in. gęgawa, głowienka, czernica, cyranka, krzyżówka, perkozek, perkoz rdzawoszyi, perkoz dwuczuby, zausznik, wodnik, kokoszka, łyska, sieweczka rzeczna, samotnik, śmieszka, bąk, bączek, błotniak stawowy, dzięcioł zielony, dzięcioł czarny, sroka, trzciniak, kwiczoł, bażant, grzywacz, kukułka, dzięcioł duży, wilga, wrona siwa, pliszka siwa, zięba, dzwoniec, trznadel, potrzos, modraszka, bogatka, zaganiacz, łozówka, trzcinniczek, piecuszek, pierwiosnek, cierniówka, piegża, gajówka, kapturka, śpiewak, kos oraz dodatkowo w 2015 roku łabędź niemy) [1]. W okolicy stwierdzono też kumaka nizinnego [3].

Kiedyś w stawie pływały ryby karpiowate, ale podczas rekultywacji zostały wyłapane. Po rekultywacji występował tu podobno lin, karaś srebrzysty, karaś pospolity, wzdręga, płoć, sumik karłowaty, krąp, szczupak i okoń [7].

Nad jeziorem występuje kruszyna pospolita [6].

Obiekty, pomniki, tablice:


Obiekty, pomniki, tablice

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XVIII wiek i wcześniej:


XVIII wiek i wcześniej

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

XIX wiek:

Na starych, carskich mapach widnieje tutaj las bagienny [4].

Okres międzywojenny:


Okres międzywojenny

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:


II wojna światowa i Powstanie Warszawskie

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Odbudowa stolicy:


Odbudowa stolicy

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Czasy PRL-u:

W latach 70-tych XX wieku było to podobno największe jezioro Warszawy o powierzchni 19-20 ha [1]. Ze względu na melioracje jego zlewni i włączenie urządzeń wodno-melioracyjnych do zlewni rzeki Raszynki zostało pozbawione istotnej części swojego zasilania. Powierzchnia zlewni zmniejszyła się z 3.45 km2 do 1.45 km2 [11]. Prywatni właściciele (łącznie około 80 osób) nie dbali o teren. W okolicy powstawały osiedla i domy, z budowy której do jeziora sypano piach i gruz. Powstało nielegalne wysypisko śmieci [5]. Następowało obniżenie zwierciadła wód gruntowych [1]. W efekcie powierzchnia zmniejszyła się do około 3 ha [1]. W jeziorze wyrosły krzewy i samosiejki. Wody zostało tyle, żeby krzaki i chwasty rosły [5].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Obszar jeziora

[1982] Obszar jeziora (źródło)

Część północna

[1983] Część północna (źródło)

Część północna

[1983] Część północna (źródło)

Część południowa

[1983] Część południowa (źródło)

Część północna

[1983] Część północna (źródło)

Część północna

[1983] Część północna (źródło)

Część centralna

[1983] Część centralna (źródło)

Część centralna

[1983] Część centralna (źródło)

Część północna

[1983] Część północna (źródło)

Przemiany 1989-2000:

W 1999 roku pojawił się projekt rekultywacji. Została opracowana koncepcja z zespole pod kierunkiem Stańczyka [1].

XXI wiek:

Dodatkowo w 2010 roku, po czerwcowej powodzi, jezioro nie pomieściło wody i doszło do licznych podtopień okolicznych posesji [1]. Wobec skarg mieszkańców, zdecydowano się na działanie.

W latach 2012-2014 wykonano rekultywację [1], w ramach realizowanego od 14 lat na Ursynowie programu małej retencji (to jedyny taki program w Warszawie). Wykonawcą była firma MKL- BUD Michał Lulis [18]. Wycięto 1691 drzew i krzewów zarastających jezioro, wywieziono 68 000 m3 masy ziemi [16]. Firma Wegbet udostępniła 4 koparki, 18 ciężarówek 4-osiowych i 2 spychacze [10]. Powstał próg piętrzący z gabionów między jeziorem dolnym, a górnym, wykonano dwa biofiltry z koszy kamienno-siatkowych [16] w miejscu zasilania zbiornika, usuwające zawiesiny azotu i fosforu. Przebudowano zapadający się przepust na ulicy Dumki oraz przy kanale Jeziorki. W części zbiornika górnego wybudowano niewielką wyspę i odtworzono dawny zarys czaszy jeziora [1]. Zaplanowano łąki naturalistyczne, parkingi, ścieżki, plac zabaw dla dzieci i drewniane pomosty. Zasadzono 260 drzew i prawie 450 krzewów. Nie wykonano natomiast planowanej wieży widokowej [6].

Rekultywacja kosztowała 8.3 mln zł [6]. Po wykonaniu robót powierzchnia jeziora powiększyła się z 3 ha do 8 ha (12 ha przy wysokim stanie wód) i 2.5-krotnie wzrosła liczba gniazdujących tu ptaków [1], mimo że podczas rekultywacji nie uzyskano stosownej zgody na niszczenie siedlisk gatunków prawnie chronionych, co powodowało protesty ekologów [4].

W ramach budżetu partycypacyjnego z 2016 roku zaplanowano realizację trzech projektów: Spacerkiem wokół Jeziora Zgorzała (717718 zł [6]), Park i miejsce wypoczynku nad Jeziorem Zgorzała (301321 zł [6]) oraz Siłownia przy Jeziorze Zgorzała (60000 zł [6]) [2]. Projekty były inicjatywą Marzeny Zientary i Agnieszki Klein z Zielonego Ursynowa [13]. Z kolei 2017 roku z budżetu partycypacyjnego zaplanowano boisko, którego koszt wyniósł 600000 zł [9]. Prace opóźniły się o rok ze względu na okres lęgowy ptaków, procedury przetargowe, srogą zimę i roztopy [20]. Ulicę Kórnicką i Dumki połączyła nowa 800 metrowa alejka, pojawiły się dwa pomosty, przewidziano 4 miejsca do grillowania, 31 ławek, śmietniki, stoły, plac zabaw, siłownię plenerową [3][20], plaże (piaszczystą i trawiastą) oraz stojaki na rowery [2]. Pomost był wykorzystywany do cumowania kajaków [13].

W ciągu kilku kolejnych lat trzcina rozrosła się w gigantycznym tempie, zasłaniając całkowicie wyspę dla ptaków. Umilkły ptaki, a samo jezioro znowu wyschło i wróciło w 2/3 do stanu sprzed rekultywacji [5]. Zbiornik latem zarasta glonami [15] z powodu przekroczenia wartości wskaźników biogennych [14]. Miejsce na środku jeziora, odległe kilkadziesiąt metrów od brzegu, stało się piaszczystą łachą, na której można oglądać dno. Bliżej brzegu jest spękane, wysuszone błoto zmieszane z piachem [13]. Mówi się, że przyczyną są zmiany klimatu, brak stałego zasilenia zbiornika wodami opadowymi [15], duża ilość materii organicznej zalegającej na dnie i spływ powierzchniowy nawozów sztucznych z okolicznych pól uprawnych [19].

Urząd Dzielnicy dwa razy w roku kosi wybrzeże zbiornika [13], więc pobliskie ławki, stojaki rowerowe i siłownia plenerowa ledwo wystają zza wysokich zarośli [15].

W październiku 2019 roku trwały prace regulujące spływ wód opadowych i roztopowych w rejonie zbiornika. Inwestycja za 271 tys. zł [14]. Dalszych kroków nie podjęto, gdyż teren jeziora stanowi własność prywatną, a właściciele nie zgodzili się jednomyślnie na wprowadzenie do zbiornika przywracających dobry stan wody bakterii [19].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Jezioro z lotu ptaka

[2011] Jezioro z lotu ptaka (źródło)

Rekultywacja

[2012] Rekultywacja (źródło)

Rekultywacja

[2012] Rekultywacja (źródło)

Rekultywacja

[2012] Rekultywacja (źródło)

Obszar jeziora

[2012] Obszar jeziora (źródło)

Jezioro Zgorzała

[2014] Jezioro Zgorzała (źródło)

Wyspa

[2014] Wyspa (źródło)

Obszar jeziora

[2014] Obszar jeziora (źródło)

Nasypy

[2016] Nasypy (źródło)

Boisko

[2016] Boisko (źródło)

Boisko

[2016] Boisko (źródło)

Przepływ

[2016] Przepływ (źródło)

Jezioro Zgorzała

[2017] Jezioro Zgorzała (źródło)

Ścieżka

[2017] Ścieżka (źródło)

Podest

[2017] Podest (źródło)

Plac zabaw

[2017] Plac zabaw (źródło)

Molo

[2017] Molo (źródło)

Podest

[2017] Podest (źródło)

Siłownia

[2017] Siłownia (źródło)

Miejsce na ognisko

[2017] Miejsce na ognisko (źródło)

Plaża

[2017] Plaża (źródło)

Jezioro

[2017] Jezioro (źródło)

Jezioro

[2017] Jezioro (źródło)

Jezioro

[2017] Jezioro (źródło)

Jezioro

[2017] Jezioro (źródło)

Jezioro

[2017] Jezioro (źródło)

Budowa terenów rekreacyjnych

[2017] Budowa terenów rekreacyjnych (źródło)

Budowa terenów rekreacyjnych

[2017] Budowa terenów rekreacyjnych (źródło)

Budowa terenów rekreacyjnych

[2017] Budowa terenów rekreacyjnych (źródło)

Budowa terenów rekreacyjnych

[2017] Budowa terenów rekreacyjnych (źródło)

Budowa terenów rekreacyjnych

[2017] Budowa terenów rekreacyjnych (źródło)

Boisko

[2018] Boisko (źródło)

Boisko

[2018] Boisko (źródło)

Boisko

[2018] Boisko (źródło)

Plac zabaw - tyrolka

[2018] Plac zabaw - tyrolka (źródło)

Plac zabaw

[2018] Plac zabaw (źródło)

Plac zabaw

[2018] Plac zabaw (źródło)

Siłownia

[2018] Siłownia (źródło)

Siłownia

[2018] Siłownia (źródło)

Zarośla

[2019] Zarośla (źródło)

Jezioro Zgorzała

[2019] Jezioro Zgorzała (źródło)

Jezioro Zgorzała

[2019] Jezioro Zgorzała (źródło)

Obszar jeziora

[2019] Obszar jeziora (źródło)

Zakwity glonów

[2019] Zakwity glonów (źródło)

Glony

[2019] Glony (źródło)

Zarośnięte tereny rekreacyjne

[2019] Zarośnięte tereny rekreacyjne (źródło)

Zarośnięte tereny rekreacyjne

[2019] Zarośnięte tereny rekreacyjne (źródło)

Zarośnięte tereny rekreacyjne

[2019] Zarośnięte tereny rekreacyjne (źródło)

Zarośnięte tereny rekreacyjne

[2019] Zarośnięte tereny rekreacyjne (źródło)

Jezioro

[2020] Jezioro (źródło)

Jezioro

[2020] Jezioro (źródło)

Opis przygotowano: 2021-01