Park im. Obwodu Praga Armii Krajowej


Park im. Obwodu Praga Armii Krajowej

Park ten trzykrotnie zmieniał nazwę. Tuż po otwarciu w latach 50-tych XX wieku był to Zieleniec im. Hanki Sawickiej. Potem partonem został Roman Dmowski, a obecnie jest to Park im. Obwodu Praga Armii Krajowej (w skrócie OPAK). Został zrewitalizowany w przemyślany sposób i obecnie jest w nim zarówno część do wypoczynku (wschodnia) jak i do zabawy (zachodnia). Pośrodku osi założenia jest fontanna, pomnik AK i altana, z kolei narożne wejście zostało ozdobione zabytkową bramą. Zanim park powstał przez długi czas był tu targ koński, targowisko miejskie a podczas okupacji miejsce postoju dorożek.

altanaaltanaboiskoboiskofontannafontannapark linowypark linowyparkparkplac zabawplac zabawpomnikpomniksiłownia plenerowasiłownia plenerowa

Powiedz, jak bardzo lubisz to miejsce w Warszawie:

  • Ulice:   ulica Grochowska, ulica Kobielska, ulica Podskarbińska, ulica Weterynaryjna
  • Rok powstania:  1951-1951
  • Obszar MSI:  Kamionek
  • Wysokość:   0 m
  • Funkcja:  rekreacyjna
  • Styl:  francuski (geometryczny)
  • Związane osoby: Hellwig Zygmunt, Kolińska Barbara, Szewczykowski Roman, Zawolski Bohdan

Opis urbanistyczny:

Park im. Obwodu Praga Armii Krajowej (OPAK) jest ogrodzony i dostępny od godziny 7:00 do 22:00 [6]. Zajmuje powierzchnię 3.46 ha [11]. Ma kształt kwadratu, a jego alejki są praktycznie wszystkie wykonane z kostki [28].

Park jest założeniem geometrycznym. Wejście główne z charakterystyczną bramą znajduje się w południowo-wschodnim narożniku. Ponadto do parku można wejść ze wszystkich czterech narożników oraz od ul. Grochowskiej na główną oś założenia. Pośrodku parku znajduje się fontanna (betonowy krąg z wystającymi dyszami sprawiający nieco ponure wrażenie) otoczona ławeczkami ukrytymi pod pergolą. Na północ i na południe są dwa place, a na każdym z nich stoją po cztery kamienne stoły do gier w warcaby (lub szachy) i chińczyka (na placu północnym umieszczono centralnie tablicę pamięci). Na przedłużeniu osi założenia w kierunku północnym stoi altanka. Wschodnia część to wiele wijących się alejek z licznymi ławkami do wypoczynku. W północno-wschodnim narożniku stoi pawilon ochrony oraz ogrodzone boisko z wykładziną do gry w piłkę nożną, tenisa czy koszykówkę. Na zachód od niego jest siłownia plenerowa z 2014 roku. Wcześniej były tu dwa kamienne grille i trzy stoły z ławami [14], które przeniesiono między alejki na wschód [7], ponieważ w parku można grillować na specjalnie przygotowanych do tego miejscach [1].

Wzdłuż zachodniej granicy parku przez teren parku prowadzi piesza ul. Weterynaryjna. Z jej wschodniej strony znajdują się dwa miejsca do zabaw. Najdalej na północ jest duży plac zabaw dla starszych dzieci (4-10 lat) w całości umieszczony na wykładzinie. Są tu: zamek ze zjeżdżalnią, liną do wspinaczki, rurą-tunelem, wiszącym mostem, zamek z siatką do wspinaczki, który wygląda jak zrobiony z zapałek, trzy zjeżdżalnie, pionowy słupek do zjazdu, równoważnie z linami na wysokości ok. 1.2 metra, kółko kręcące się wewnątrz podczas chodzenia, huśtawka równoważna z oponami, trampolina do skoków i płaska powierzchnia do bujania [7]. Są też tuby do rozmowy. Na placach zabaw nie ma ławek do odpoczynku, natomiast jest zadrzewienia [13]. Oddzielony nieco dalej na południe jest mniejszy plac zabaw dla młodszych dzieci (2-5 lat), gdzie w części z wykładziną jest domek ze zjeżdżalnią i schodkami, duża okrągła huśtawka w kształcie kosza i karuzela, którą napędza się kręcąc pedałami. W części z piaskiem jest kopalnia, domek, dwa bujaki (konik i łoś) oraz zjeżdżalnie [7].

Trzeci obiekt to duża linowa pajęczyna dla starszych dzieci i dorosłych, rozpięta na dwóch filarach, pośrodku tworzy się z lin most. Dolna krawędź jest na wysokości ok. 2 m, szczyt na wysokości ok. 8 metrów [7].

Przy wejściu od południowego zachodu jest pawilon.

Jednym z największych atutów parku jest jego zróżnicowana roślinność. Park ma stary drzewostan klonowy. Są też pojedyncze egzemplarze takich drzew jak modrzew japoński, sosna czarna, choina kanadyjska, klon czerwony, kasztanowiec czerwony, brzoza pożyteczna, buk pospolity, czy dąb czerwony. Wśród krzewów znajdziemy jałowce, cisy, derenie, irgi, forsycje, berberysy, tawuły i bzy lilaki [6]. Dzięki temu, że w ciągu roku trzykrotnie wykonywane są nasadzenia kwiatów sezonowych [25], jak również dzięki obecności kwitnących krzewów i ozdobnych roślin o kolorowych liściach i pędach, park zachwyca swoją urodą przez cały rok [6].

Park występuje w tekście piosenki „Na zawsze i na wieczność” zespołu Wilki jako Park na Grochowie [1].

Obiekty, pomniki, tablice:

Brama główna

Ozdobna brama zwieńczona półkolem z umieszczonymi nad skrzydłami herbem i koroną hrabiowską została wykuta w pracowni Romana Szewczykowskiego, zwanego Żelaznym Kwiaciarzem z uwagi na kunszt tego prac. Widoczne są finezyjnie wykute zdobienia [16]. Dwa skrzydła bramy są masywne, przymocowane do kamiennych słupów o tej samej wysokości.

Zabytkowa brama pochodzi zapewne ze Śródmieścia [16], z kamienicy przy ul. Wilczej [1]. Po II wojnie światowej do 2005 roku niszczała na posesji przy ul. Szaserów 67 [17]. Decyzją władz została odnowiona i ustawiono ją jako główne wejście do parku po jego rewitalizacji w 2006 roku [16].

Tablica 6-XXVI Obwodu Praga Armii Krajowej

Inicjatorem powstania tablicy byli Bohdan Zawolski i Barbara Kolińska ze Związku Powstańców Warszawskich Środowiska "6-XXVI Obwodu AK Praga". Tablicę ufundowała Rada i Zarząd Dzielnicy Praga Południe. Odsłonięto ją 27 września 2014 roku. Dokonali tego porucznik Barbara Kolińska, burmistrz dzielnicy Praga Południe Tomasz Kucharski oraz przewodniczący rady dzielnicy Praga Południe Marcin Kluś. Tablicę poświęcił ks. Mariusz Lech [15].

Tablica upamiętnia 6-XXVI Obwód Praga Armii Krajowej i znajduje się w centralnej części parku. Umieszczono na niej napis: "w 70 rocznicę Powstania Warszawskiego w hołdzie żołnierzom i harcerzom 6 - XXVI Odwodu Praga Armii Krajowej walczącym i prowadzącym działalność konspiracyjną w czasie niemieckiej okupacji oraz ochotniczym oddziałom powstańczym niosącym pomoc walczącej lewobrzeżnej Warszawie w sierpniu 1944 roku. cześć ich pamięci. Towarzysze broni Rada i Zarząd Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawa Grochów 2014" [15].

Pierwotnie rozważano ustawienie tablicy na terenie kościoła przy ul. Kapelanów Armii Krajowej na Gocławiu [15].

XVIII wiek i wcześniej:

Targ Koński

Od dawna na tym terenie mieściło się jedno z największych targowisk koni, trzody chlewnej i bydła [21]. Nie jest znana dokładna data powstania. Podaje się, że Instytut Weterynarii (który powstał w latach 1899-1900) [20] został zlokalizowany w sąsiedztwie targu, co datuje otwarcie targu na XIX wiek [21]. Zresztą sąsiedztwo tego targu stanowiło jeden z argumentów decyzji lokalizacyjnej Instytutu [4]. Być może powstał po 1869 roku, gdyż wówczas końmi handlowano przy ul. Targowej, bydłem rogatym przy ul. Wołowej, a trzodą chlewną przy ul. Sprzecznej. Możliwe jednak, że targowisk w było kilka [21]. Tutejsze targowisko zwierząt hodowlanych miało adres ul. Grochowska #270 [9].

W Instytucie Weterynarii badane były zwierzęta przeznaczone na handel [20]. Gdy w latach 1913-1916 ul. Podskarbińska była granicą Warszawy [19], zwierzęta, zanim weszły do miasta, były badane, ważone i mierzone [22].

XIX wiek:


XIX wiek

Niestety nie wiemy nic o tym miejscu w wybranym temacie.

Okres międzywojenny:

Po 1916 roku Komisja Sanitarno-Higieniczna Towarzystwa Przyjaciół Grochowa rozpoczęła starania o urządzenie na Grochowie targowiska ogólnospożywczego. Zarząd Miejski wydzielił miejsce sprzedaży produktów żywnościowych na terenie targu końskiego [21]. Targ ten w grudniu 1938 roku stał się bazarem dla Kamiona i Grochowa zachodniego [19].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Baza dorożek

[1935] Baza dorożek (źródło)

Teren parku

[1935] Teren parku (źródło)

II wojna światowa i Powstanie Warszawskie:

W czasie II wojny światowej mieściła się tu baza dorożek [1]. Co jakiś czas, np. 8 marca 1940 roku miał miejsce obowiązkowy przegląd wszystkich koni dorożkarskich i dorożek. Niestawienie się groziło surowymi karami i rekwizycją koni [10].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Baza dorożek

[1941] Baza dorożek (źródło)

Odbudowa stolicy:

Targi bydła i koni odbywały się na tym terenie do początku lat 50-tych XX wieku (do 1949 roku [24]) [1], chociaż niektóre źródła sugerują, że po 1920 roku teren ten funkcjonował jako skwer [6]. Jednak jeszcze w latach 50-tych XX wieku można było spotkać tabuny bydła, które zmęczone i pokryte kurzem były pędzone na targowisko przez poganiaczy poboczem ul. Grochowskiej z północno-wschodniego Mazowsza [21].

Likwidacja targu końskiego mogła być elementem walki władzy komunistycznej z kościołem katolickim. Targ przeniesiono, pod pretekstem likwidacji uciążliwego obiektu przy głównej ulicy Grochowa, w pobliże kościoła pw. Nawrócenia Św. Pawła [21].

Park w tym miejscu oddano do użytku 14 października 1951 (w 1953 [1], w 1950 [3]) roku. Otrzymał on imię Hanki Sawickiej [2]. Potocznie nazywano go Zieleńcem im. Hanki Sawickiej [4]. Został zaprojektowany przez Zygmunta Hellwiga [1]. Ul. Weterynaryjna, wytyczona ok. 1935 roku między terenem, na którym odbywały się targi bydła i koni i zabudowaniami Instytutu Weterynaryjnego [23] została wówczas wyłączona z ruchu samochodowego i stała się fragmentem parku [23]. Ulica ma unikalny zygzakowaty kształt i pokryta jest szarą, stylową kostką brukową [27].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Teren parku

[1945] Teren parku (źródło)

Park Hanki Sawickiej

[1956] Park Hanki Sawickiej (źródło)

Czasy PRL-u:

Przez lata park zarósł i zamienił się w zaniedbany małpi gaj [18].

Przemiany 1989-2000:

Po zmianach ustrojowych park otrzymał w 1989 (na krótko w 2004 roku [1]) roku za patrona Romana Dmowskiego [3].

XXI wiek:

Kolejna zmiana nazwy miała miejsce 16 czerwca 2005 roku. Decyzją Rady Warszawy otrzymał nazwę Park Obwodu Praga Armii Krajowej, dla uczczenia praskich powstańców [1]. Początkowo planowany był trudniejszy zapis "Park im. 6 - XXVI Obwodu AK", nawiązujący do numerów obwodu i okręgu [4][5].

Park został zamknięty w listopadzie 2005 roku, kiedy rozpoczęto jego rewitalizację, po której uzyskał dzisiejszy kształt. Długa i mroźna zima spowodowała, że roboty były wstrzymane na kilka miesięcy. Usunięto stare i suche drzewa zagrażające bezpieczeństwu, ułożono alejki i założono trawniki, posadzono kilkadziesiąt iglastych i liściastych drzew, tysiące krzewów i bylin (koszt nasadzeń wyniósł około 900 tys. zł). Zbudowane zostały także place zabaw dla dzieci pokryte wykładziną poliuretanową. Pojawiły się ławki, latarnie i pergole utrzymane w przedwojennym stylu. Oficjalne otwarcie miało miejsce 17 września 2006 roku. Koszt wszystkich prac wyniósł około 4.7 mln zł. Pieniądze pochodziły z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej [26]. W otwarciu brali udział wojewoda mazowiecki Tomasz Koziński i burmistrz Mateusz Mróz. Park poświęcił ks. Zdzisław Józef Gniazdowski [1].

W 2024 roku mieszkańcy zgłaszali, że place zabaw są w opłakanym stanie. Zarząd dzielnicy zaplanował kompleksową modernizację na 2025 rok, wyceniając pracę na 2 mln zł [12].

Baza stron www, gdzie można znaleźć grafiki:

Teren parku

[2001] Teren parku (źródło)

Teren parku

[2006] Teren parku (źródło)

Ulica Weterynaryjna

[2007] Ulica Weterynaryjna (źródło)

Tablica informacyjna

[2007] Tablica informacyjna (źródło)

Park Obwodu Praga AK

[2009] Park Obwodu Praga AK (źródło)

Park Obwodu Praga AK

[2009] Park Obwodu Praga AK (źródło)

Boisko

[2010] Boisko (źródło)

Miejsce do grilla

[2011] Miejsce do grilla (źródło)

Brama

[2011] Brama (źródło)

Plac zabaw

[2012] Plac zabaw (źródło)

Plac zabaw

[2012] Plac zabaw (źródło)

Plac zabaw

[2012] Plac zabaw (źródło)

Plac zabaw

[2012] Plac zabaw (źródło)

Plac zabaw

[2012] Plac zabaw (źródło)

Ulica Weterynaryjna

[2013] Ulica Weterynaryjna (źródło)

Alejki

[2014] Alejki (źródło)

Brama

[2014] Brama (źródło)

Brama

[2014] Brama (źródło)

Brama

[2014] Brama (źródło)

Plac zabaw

[2014] Plac zabaw (źródło)

Tablica pamiątkowa

[2014] Tablica pamiątkowa (źródło)

Plac zabaw

[2014] Plac zabaw (źródło)

Oś założenia

[2016] Oś założenia (źródło)

Altana

[2018] Altana (źródło)

Plac zabaw

[2018] Plac zabaw (źródło)

Park linowy

[2018] Park linowy (źródło)

Brama południowo-wschodnia

[2018] Brama południowo-wschodnia (źródło)

Brama

[2019] Brama (źródło)

Detal bramy

[2019] Detal bramy (źródło)

Detal bramy

[2019] Detal bramy (źródło)

Detal bramy

[2019] Detal bramy (źródło)

Brama południowo-zachodnia

[2020] Brama południowo-zachodnia (źródło)

Pergola

[2020] Pergola (źródło)

Stoły do gry

[2020] Stoły do gry (źródło)

Tereny zielone

[2020] Tereny zielone (źródło)

Plac zabaw

[2020] Plac zabaw (źródło)

Fragment parku

[2021] Fragment parku (źródło)

Fragment parku

[2021] Fragment parku (źródło)

Fontanna

[2021] Fontanna (źródło)

Teren parku

[2022] Teren parku (źródło)

Tablica 6-XXVI Obwód Praga Armii Krajowej

[2023] Tablica 6-XXVI Obwód Praga Armii Krajowej (źródło)

Tablica 6-XXVI Obwód Praga Armii Krajowej

[2023] Tablica 6-XXVI Obwód Praga Armii Krajowej (źródło)

Fontanna

[2023] Fontanna (źródło)

Tablica 6-XXVI Obwód Praga Armii Krajowej

[2023] Tablica 6-XXVI Obwód Praga Armii Krajowej (źródło)

Uszkodzenia placu zabaw

[2024] Uszkodzenia placu zabaw (źródło)

Park im. Obwodu Praga Armii Krajowej

[2024] Park im. Obwodu Praga Armii Krajowej (źródło)

Uszkodzenia placu zabaw

[2024] Uszkodzenia placu zabaw (źródło)

Uszkodzenia placu zabaw

[2024] Uszkodzenia placu zabaw (źródło)

Widok z lotu ptaka

[2025] Widok z lotu ptaka (źródło)

Widok z lotu ptaka

[2025] Widok z lotu ptaka (źródło)

Widok z lotu ptaka

[2025] Widok z lotu ptaka (źródło)

Widok z lotu ptaka

[2025] Widok z lotu ptaka (źródło)

Oś założenia

[2025] Oś założenia (źródło)

Opis przygotowano: 2025-08